ΕΠΑ527: Θεωρητικές Προσεγγίσεις – Μεθοδολογικοί Σχεδιασμοί της Ανοικτής και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης

Σκοπός Θ.Ε.

Η θεματική ενότητα «Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Μεθοδολογικοί Σχεδιασμοί της Ανοικτής και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης» στοχεύει στην εμβάθυνση των φοιτητών στη θεωρία και πράξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ως σύγχρονο και αυτόνομο παιδαγωγικό πεδίο. Επιδιώκεται η κατανόηση των βασικών θεωρητικών ρευμάτων, των παιδαγωγικών και τεχνολογικών προσεγγίσεων, καθώς και των πλαισίων αξιολόγησης και έρευνας που τη διαμορφώνουν. Οι φοιτητές αναμένεται να αποκτήσουν ουσιαστική γνώση των εννοιών, να αναπτύξουν ικανότητες σχεδιασμού και εφαρμογής σύγχρονων εκπαιδευτικών πρακτικών στην ΕξΑΕ, και να καλλιεργήσουν στάσεις κριτικού στοχασμού, συνεργασίας και επαγγελματικής υπευθυνότητας. Η ενότητα προάγει τη σύνδεση θεωρίας και πράξης και ενισχύει τον ρόλο του εκπαιδευτικού ως φορέα αλλαγής και κοινωνικής ευαισθησίας.

Περιεχόμενο Θ.Ε.

Η θεματική ενότητα «Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Μεθοδολογικοί Σχεδιασμοί της Ανοικτής και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης» εξετάζει σε βάθος τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τη δυναμική της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (εξΑΕ) στο σύγχρονο εκπαιδευτικό πεδίο. Εστιάζει στην κατανόηση των βασικών εννοιολογικών πλαισίων που έχουν διαμορφώσει την ΑεξΑΕ ως αυτόνομο επιστημονικό και παιδαγωγικό πεδίο, με στόχο τη θεωρητική εμβάθυνση και την κριτική ανάλυση των βασικών παραμέτρων που τη συνθέτουν. Στο πλαίσιο αυτής της ενότητας, διερευνώνται θεμελιώδεις θεωρίες μάθησης – όπως ο συμπεριφορισμός, ο εποικοδομισμός, ο κοινωνικοπολιτισμικός κονστρουκτιβισμός και η μετασχηματιστική μάθηση – καθώς και ο τρόπος με τον οποίο αυτές επηρεάζουν τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση της εξ αποστάσεως διδασκαλίας. Δίνεται έμφαση στη διάκριση μεταξύ ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, αναλύοντας τις ιστορικές τους αφετηρίες, τις κοινωνικές τους προεκτάσεις, τις φιλοσοφικές τους βάσεις και τα παιδαγωγικά τους χαρακτηριστικά. Η εξΑΕ αντιμετωπίζεται ως ένα πεδίο που συνδέεται άρρηκτα με την κοινωνική δικαιοσύνη, τη δημοκρατικοποίηση της γνώσης και τη δυνατότητα πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση για όλους, ανεξαρτήτως γεωγραφικών, οικονομικών ή κοινωνικών περιορισμών.

Η θεματική προσεγγίζει επίσης τις αλλαγές που συντελέστηκαν στο πεδίο της εξΑΕ κατά τη διάρκεια κρίσεων, με κυρίαρχο παράδειγμα την πανδημία COVID-19. Εξετάζονται οι κοινωνικές, οικονομικές και ψυχολογικές διαστάσεις της απομακρυσμένης μάθησης σε συνθήκες αβεβαιότητας και αναδεικνύεται ο ρόλος της εξΑΕ στην υποστήριξη της εκπαιδευτικής συνέχειας και στη διατήρηση της έννοιας της μάθησης ως διαρκούς διαδικασίας.Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διερεύνηση των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα – όπως η συνεργασία, η ψηφιακή εγγραμματοσύνη, η κριτική σκέψη και η δημιουργικότητα – και στη σημασία τους για την αποτελεσματική συμμετοχή σε περιβάλλοντα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Αναδεικνύεται η ανάγκη σύνδεσης των γνωστικών ενδιαφερόντων των εκπαιδευομένων με το περιεχόμενο και τη στοχοθεσία του προγράμματος σπουδών, προκειμένου να επιτευχθεί η προσωπική ενδυνάμωση και η επαγγελματική ανάπτυξη.

Στο πλαίσιο της θεματικής εξετάζεται αναλυτικά το αρθρωτό σύστημα ως εργαλείο ευελιξίας και εξατομικευμένης μάθησης, η αξιολόγηση στην εξΑΕ, η χρήση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), καθώς και ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) στην εκπαιδευτική έρευνα. Παρουσιάζονται τα κύρια είδη αξιολόγησης (διαμορφωτική, τελική, διαγνωστική), αναλύονται στρατηγικές όπως τα e-portfolios και η ομότιμη αξιολόγηση, ενώ εισάγονται σύγχρονα εργαλεία παρακολούθησης μαθησιακής προόδου, όπως τα learning analytics. Το μάθημα αναδεικνύει τη σημασία της έγκυρης, διαφανούς και παιδαγωγικά χρήσιμης αξιολόγησης, ως μηχανισμού υποστήριξης της μάθησης και ενίσχυσης της αυτορρύθμισης. Παράλληλα, μελετάται η εκπαιδευτική έρευνα στο πεδίο της εξΑΕ, τόσο σε μικροεπίπεδο (σχολική ή πανεπιστημιακή τάξη) όσο και σε ευρύτερα επίπεδα εκπαιδευτικής πολιτικής. Οι φοιτητές ενθαρρύνονται να εντοπίζουν ερευνητικά ερωτήματα, να σχεδιάζουν πλάνα έρευνας δράσης και να αξιοποιούν δεοντολογικά τις δυνατότητες της τεχνολογίας στην ποιοτική και ποσοτική ανάλυση δεδομένων.

Η θεματική ενότητα αποσκοπεί τελικά στην καλλιέργεια ενός συνειδητού, υπεύθυνου και κοινωνικά ευαίσθητου εκπαιδευτικού επαγγελματία, ικανού να συνδυάζει επιστημονική τεκμηρίωση, παιδαγωγική δημιουργικότητα και στοχαστική πρακτική. Η γνώση της ΑεξΑΕ προσεγγίζεται όχι ως εργαλειακή τεχνική, αλλά ως θεωρητικό και αξιακό οικοδόμημα που συμβάλλει στη διαμόρφωση δημοκρατικών και συμπεριληπτικών μαθησιακών κοινοτήτων. Η ενασχόληση με τη θεματική αυτή προσφέρει στους φοιτητές όχι μόνο τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για την άσκηση του επαγγέλματός τους, αλλά και τη δυνατότητα να κατανοήσουν τον βαθύτερο παιδαγωγικό και κοινωνικό ρόλο της εκπαίδευσης από απόσταση στο παρόν και το μέλλον.