• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ701Α
• ECTS: 10
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment: Εβδομαδιαία Μελέτη και Έρευνα / Ενδιάμεση Αναφορά Προόδου
• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (χειμερινό) / Semi-annual (fall)
• Κόστος/ Tuition Fees: €360
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Προαπαιτούμενα/ Prerequisites: ΒΙΗ511, ΒΙΗ512
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH.701A_11.2023.pdf

Κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους σπουδών πλήρους φοίτησης οι φοιτήτριες/-ητές μπορούν να ξεκινήσουν με την εκπόνηση της διατριβής Μάστερ. Η διατριβή είναι υποχρεωτική και εκπονείται στο πλαίσιο δύο Θ.Ε., ΒΙΗ701Α και ΒΙΗ701Β.

Το αντικείμενο έρευνας εμπίπτει στα θέματα που θίγουν οι Θ.Ε. του ΜΠΣ «Βιοηθική-Ιατρική Ηθική». Οι φοιτήτριες/τές, τουλάχιστον 2 μήνες πριν από την έναρξη του εξαμήνου του πρώτου μέρους της διατριβής τους, θα κληθούν να επικοινωνήσουν με τους διδάσκουσες/-οντες του Προγράμματος, ώστε να επιλέξουν επιβλέπουσα/-οντα και για να προτείνουν θέμα για τη διατριβή  τους.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου μέρους εκπόνησης της διατριβής ο/η φοιτητής/τρια καλείται να  συμπληρώσει το έντυπο ΑΠΚΥ63 (αρχική δήλωση θέματος διατριβής) και το έντυπο ΑΠΚΥ157.

Το έντυπο ΑΠΚΥ157 συνιστά την ενδιάμεση αναφορά προόδου της μεταπτυχιακής διατριβής, έχει έκταση 5.000-6.000 λέξεις και περιγράφει τους στόχους, όπως αυτοί οριστικοποιούνται στο έντυπο ΑΠΚΥ63, τα κύρια σημεία ανάπτυξης του θέματος, την εξέλιξη των ερευνητικών ερωτημάτων κ.ά.

Το έντυπα υποβάλλονται στην πλατφόρμα eclass και υπογράφονται τόσο από την/τον φοιτητή/τρια όσο και από την/τον επιβλέπουσα/οντα της διατριβής.

Το πρώτο μέρος της διατριβής αξιολογείται με επιτυχία ή αποτυχία από τον/την επιβλέποντα/πουσα.

Κατά τη διάρκεια του δεύτερου μέρους εκπόνησης της διατριβής ολοκληρώνεται η συγγραφή και η διατριβή παρουσιάζεται από τον/την φοιτητή/τρια ενώπιον τριμελούς επιτροπής, η οποία αποφασίζει για την τελική βαθμολογία της διατριβής.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ695
• ECTS: 5
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment:

  Ένας φοιτητής/Μία φοιτήτρια βαθμολογείται με «Επιτυχία» εφόσον εκπληρώσει τις πιο κάτω υποχρεώσεις:

  - Συμπλήρωση σε ικανοποιητικό βαθμό των απαιτούμενων ενεργειών στην ειδική πλατφόρμα του Έργου 2BeConnected (εβδομαδιαίο πρόγραμμα εργασίας, αξιολόγηση φοιτητή, τελική έκθεση κλπ.)

  - Θετική αξιολόγηση από το φορέα υποδοχής στην ειδική πλατφόρμα του Έργου 2BeConnected

  - Θετική αξιολόγηση από τον/την Ακαδημαϊκό/ή Υπεύθυνο/η στην ειδική πλατφόρμα του Έργου 2BeConnected και του Γραφείου Διασύνδεσης του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου

  Ο φοιτητής/η φοιτήτρια θα βαθμολογείται με «Αποτυχία» εάν δεν εκπληρώσει σε ικανοποιητικό βαθμό τις πιο πάνω υποχρεώσεις.

• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (εαρινό ή χειμερινό)/ Semi-annual (Fall or Spring)
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Προαπαιτούμενα/ Prerequisites:

  Προ-απαιτούμενες Θεματικές Ενότητες - Κοινές και για τις δυο κατευθύνσεις:

  - ΘΕΒΙΗ511 Ιστορία των ηθικών θεωριών, 1ο εξάμηνο, υποχρεωτική, (10 ECTS)
  - ΒΙΗ512 Ανθρώπινα δικαιώματα και θεωρίες δικαιωμάτων, 1ο εξάμηνο, υποχρεωτική, (10 ECTS)
  - ΒΙΗ521 Ηθική και δεοντολογία της έρευνας, 2 εξάμηνο, υποχρεωτική, (10 ECTS)
  - ΒΙΗ611 Νευροηθική, 3ο εξάμηνο, υποχρεωτική, (10 ECTS)

  Προ-απαιτούμενες Θεματικές Ενότητες:

  - α. Για την κατεύθυνση Βιοηθική

  • ΒΙΗ513 Εισαγωγή στην Εφαρμοσμένη Ηθική και Βιοηθική, 1ο εξάμηνο, υποχρεωτική, (10 ECTS)
  • ΒΙΗ523 Βιοηθική και η αρχή της ζωής, 2ο εξάμηνο, επιλογής, (10 ECTS) ή ΒΙΗ524 Βιοηθική και Βελτιώσεις, επιλογής (10 ECTS)

  Προ-απαιτούμενες Θεματικές Ενότητες: 

  - β. Για την κατεύθυνση Ιατρική Ηθική

  • ΒΙΗ514 Εισαγωγή στην Εφαρμοσμένη Ηθική και Ιατρική Ηθική, 1ο εξάμηνο, υποχρεωτική, (10 ECTS)
  • ΒΙΗ526 Ιατρική δεοντολογία, 2ο εξάμηνο, επιλογής, (10 ECTS) ή ΒΙΗ527 Ηθική και Αναπαραγωγική Υγεία, επιλογής (10 ECTS)
• Αναλυτική πληροφόρηση: ΒΙΗ695_Βιοηθική.pdf

Ο φοιτητής με την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας θα πρέπει να είναι σε θέση να:

• Συνεργάζεται αποτελεσματικά με τους συναδέλφους του.
• Επιλύει επιτυχώς προβλήματα που του παρουσιάζονται/ανατίθενται.
• Επικοινωνεί τις ιδέες, τα προβλήματα και θέματα που σχετίζονται με την εργασία του στους συνάδελφους και προϊστάμενούς του.
• Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και να κάνει εισηγήσεις για θέματα που άπτονται της εργασίας του.
• Εκτελεί τα καθήκοντά του με υπευθυνότητα και επιμέλεια.
• Επιδεικνύει επαγγελματικό προφίλ στον χώρο εργασίας.
• Συσχετίζει τις ακαδημαϊκές του γνώσεις με τον επαγγελματικό χώρο.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ696
• ECTS: 5
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment:

  Ένας φοιτητής/Μία φοιτήτρια βαθμολογείται με «Επιτυχία» εφόσον εκπληρώσει τις πιο κάτω υποχρεώσεις:

  • Συμπλήρωση σε ικανοποιητικό βαθμό των απαιτούμενων ενεργειών στην ειδική πλατφόρμα του Έργου 2BeConnected (εβδομαδιαίο πρόγραμμα εργασίας, αξιολόγηση φοιτητή, τελική έκθεση κλπ.)
  • Θετική αξιολόγηση από το φορέα υποδοχής στην ειδική πλατφόρμα του Έργου 2BeConnected
  • Θετική αξιολόγηση από τον/την Ακαδημαϊκό/ή Υπεύθυνο/η στην ειδική πλατφόρμα του Έργου 2BeConnected και του Γραφείου Διασύνδεσης του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου

  Ο φοιτητής/η φοιτήτρια θα βαθμολογείται με «Αποτυχία» εάν δεν εκπληρώσει σε ικανοποιητικό βαθμό τις πιο πάνω υποχρεώσεις.

• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (εαρινό ή χειμερινό)/ Semi-annual (Fall or Spring)
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Προαπαιτούμενα/ Prerequisites: Προ-απαιτούμενες Θεματικές Ενότητες ΒΙΗ695 Τοποθέτηση Φοιτητών στον Επιχειρηματικό Κόσμο
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH696.gr.pdf

Ο φοιτητής με την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας θα πρέπει να είναι σε θέση να:

• Συνεργάζεται αποτελεσματικά με τους συναδέλφους του.
• Επιλύει επιτυχώς προβλήματα που του παρουσιάζονται/ανατίθενται.
• Επικοινωνεί τις ιδέες, τα προβλήματα και θέματα που σχετίζονται με την εργασία του στους συνάδελφους και προϊστάμενούς του.
• Αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και να κάνει εισηγήσεις για θέματα που άπτονται της εργασίας του.
• Εκτελεί τα καθήκοντά του με υπευθυνότητα και επιμέλεια.
• Επιδεικνύει επαγγελματικό προφίλ στον χώρο εργασίας.
• Συσχετίζει τις ακαδημαϊκές του γνώσεις με τον επαγγελματικό χώρο.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ623
• ECTS: 10
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment: 2 Εργασίες (30%), Δραστηριότητες (10%) και Τελική Εξέταση (60%)
• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (εαρινό)/ Semi-annual (spring)
• Κόστος/ Tuition Fees: €360
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Προαπαιτούμενα/ Prerequisites: ΒΙΗ511, ΒΙΗ512, ΒΙΗ514
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH.623_11.2023.pdf

Η Θ.Ε. Ιατρική Ηθική και Οριακές Καταστάσεις έχει διακριτή θέση στη διδακτέα ύλη και ενασχολείται με ποικίλα ενδιαφέροντα θέματα. Το κύριο ζητούμενο κατά τη διδασκαλία της είναι να εξοικειωθούν οι φοιτήτριες/-ητές με το εννοιολογικό περιεχόμενο και τη σημασία των «οριακών καταστάσεων». Οι «οριακές καταστάσεις» αποτελούν έναν νεοπαγή όρο, ο οποίος κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται στο ευρύ πλαίσιο της Εφαρμοσμένης Ηθικής. Αφορά ζητήματα τόσο της τελευταίας, όπως για παράδειγμα η περιβαλλοντική ηθική, όσο και της Βιοηθικής και της Ιατρικής Ηθικής. Το θεματικό της περιεχόμενο συνδέεται με τα διδακτικά αντικείμενα που μελετήθηκαν στο πλαίσιο των προηγούμενων ενοτήτων. Εξετάζει, έτσι, πτυχές και συγκεκριμένες πλευρές ζητημάτων όπως η άμβλωση, η ευθανασία, οι μεταμοσχεύσεις, η γενετική ενίσχυση και η περιβαλλοντική κρίση, υιοθετώντας μια διαφορετική οπτική γωνία.

Αναφορικά με το περιεχόμενο της Θ.Ε., αυτό περιλαμβάνει ποικίλες πτυχές της Ιατρικής Ηθικής, όπως για παράδειγμα τη βαρύτητα των οριακών στιγμών που βιώνουν από ψυχολογική και υπαρξιακή άποψη οι καταληκτικοί ασθενείς και οι οικείοι τους. Επίσης, θα συζητηθούν θέματα όπως το νόημα και η προσέγγιση του θανάτου στο τέλος της ζωής, καθώς και τα έντονα ηθικά διλήμματα που τίθενται, όταν για παράδειγμα ένας πατέρας επιθυμεί να πουλήσει κάποιο ζωτικό όργανό του όχι για λόγους οικονομικής ωφέλειας, αλλά για να καταβάλει τα υψηλά νοσήλια για τη θεραπεία του παιδιού του. Επίσης, θα σχολιαστεί εκτενώς η δυνατότητα της φιλοσοφίας να προσφέρει επαρκή κανονιστική καθοδήγηση στον σύγχρονο κόσμο και δεδομένων των δυσεπίλυτων ηθικών διλημμάτων που προκύπτουν, όπως επίσης και η οπτική γωνία των ασθενών ως προς τον πόνο, την ασθένεια και την αξιοπρέπεια. Και εδώ επίκεντρο της προσέγγισης θα είναι η έννοια του ορίου. Πού τίθεται το όριο των αντοχών του ατόμου, πέρα από το οποίο το αίτημα της ευθανασίας γίνεται επιτακτικό; Ποιο είναι το όριο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας έναντι του πόνου και πότε μπορούμε να πούμε ότι μια ασθένεια ή η απώλεια θεμελιωδών ικανοτήτων πλήττει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια; Τέτοια, και άλλα συναφή θέματα, θα εξεταστούν κατά τη διδασκαλία της Θ.Ε.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ622
• ECTS: 10
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment: 2 Εργασίες (30%), Δραστηριότητες (10%) και Τελική Εξέταση (60%)
• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (εαρινό)/ Semi-annual (spring)
• Κόστος/ Tuition Fees: €360
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH.622_11.2023.pdf

Η Θ.Ε. «Βιοηθική και πολιτικές υγείας», έχει ως προαπαιτούμενο την παρακολούθηση των εξής Θ.Ε. που προηγούνται στο πρόγραμμα: α) Ιστορία των Ηθικών Θεωριών, β) Εισαγωγή στην Εφαρμοσμένη Ηθική και Βιοηθική, γ) Ανθρώπινα δικαιώματα και Θεωρίες δικαιωμάτων. Η παρούσα Θ.Ε. είναι επιλογής και διαφέρει από τις άλλες Θ.Ε. κατά το ότι βρίσκεται πλησιέστερα στο πεδίο της πολιτικής από ό,τι στο πεδίο της παραδοσιακής ηθικής.

Οι προβληματισμοί στο πεδίο της βιοηθικής είναι πολύ παλαιοί, μπορεί να τους ανιχνεύσει κανείς πολλούς αιώνες πίσω. Στη σύγχρονη εποχή, στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα, η βιοηθική επικεντρώθηκε στη δυαδική σχέση είτε του ερευνητή με το αντικείμενό του, είτε του ιατρού με τον ασθενή του. Μόλις τον 21^ο αιώνα η βιοηθική διευρύνεται για να περιλάβει συζητήσεις σχετικά με ομάδες, πληθυσμούς και συστήματα υγείας. Αυτό γίνεται κυρίως φανερό στις περιοχές όπου η βιοηθική συναντάει α) τις πολιτικές υγείας και β) τη δημόσια υγεία.

Οι δημόσιες συζητήσεις περί των πολιτικών που πρέπει να υιοθετηθούν στον τομέα της υγείας κατά κανόνα αποφεύγουν να μπουν σε βαθύτερο φιλοσοφικό επίπεδο. Η βιοηθική από την άλλη μεριά, ενώ μπαίνει πρόθυμα σε βαθιές φιλοσοφικές θεωρήσεις, αναγνωρίζει ότι στις πολιτικές συζητήσεις το ζητούμενο είναι να καταλήξουμε σε πολύ συγκεκριμένες αποφάσεις που θα γίνουν πράξη και αυτό συχνά ξεπερνάει τα παραδοσιακά όριά της. Η σύνθεση είναι δύσκολη αλλά αναγκαία.

Στόχος αυτής της Θ.Ε. είναι η εξοικείωση των φοιτητριών/-ητών με τις διαδικασίες και τα προβλήματα που σχετίζονται με τον σχεδιασμό των πολιτικών υγείας. Τα προβλήματα αυτά είναι αφενός τεχνικά και αφετέρου ηθικά και πολιτικά. Τα πρώτα είναι προβλήματα που σχετίζονται με την ανάγκη για αποτελεσματικότητα, ενώ τα δεύτερα είναι προβλήματα που ανακύπτουν από συγκρούσεις στο πεδίο των αξιών. Ωστόσο, ένας ξεκάθαρος διαχωρισμός «τεχνικών» και «ηθικών» προβλημάτων είναι αδύνατο να γίνει. Ο μεν χειρισμός των τεχνικών προβλημάτων γίνεται με διαδικασίες, μεθόδους και εργαλεία που για να δώσουν αποτελέσματα εφοδιάζονται με κριτήρια που έχουν ηθικό αντίκτυπο, τα δε ηθικά και πολιτικά προβλήματα στο πεδίο της υγείας χωρίς να παύουν να είναι φιλοσοφικά, είναι περισσότερο εφαρμοσμένα από ό,τι σε άλλα πεδία, έτσι ώστε ερωτήματα περί αποτελεσματικότητας να υπεισέρχονται και να επηρεάζουν τις ηθικές μας κρίσεις και τις πολιτικές μας θέσεις. 

Από πρακτική άποψη, το βασικό ζητούμενο μιας πολιτικής υγείας είναι το πως θα θέσει τις προτεραιότητες ανάμεσα σε γεωγραφικές περιοχές, μονάδες υγείας, κατηγορίες ασθενών, είδη θεραπείας, κλπ. Ειδικότερα, το θέμα της κατανομής των, πάντα περιορισμένων, πόρων σε εναλλακτικές χρήσεις είναι ζωτικής σημασίας. Οι ενότητες αυτής της Θ.Ε. ξεκινούν από τα περισσότερο «τεχνικά» ζητήματα των διαδικασιών, των μεθόδων και των εργαλείων αυτής της κατανομής. Από ηθική και πολιτική άποψη, το βασικό ζητούμενο είναι ένα «δίκαιο» σύστημα υγείας. Οι ενότητες μπαίνουν στη συνέχεια σε ζητήματα ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Κατόπιν, γίνεται μια αναφορά στις παραμέτρους μιας ηθικής της δημόσιας υγείας, με τα σχετικά κριτήρια να διαφέρουν από εκείνα της παραδοσιακής κλινικής ηθικής και της βιοηθικής. Τέλος, γίνεται μια αναφορά στο νομικό πλαίσιο που τίθεται από διεθνείς συμβάσεις και διακηρύξεις στον χώρο της βιοηθικής.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ621
• ECTS: 10
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment: 2 Εργασίες (30%), Δραστηριότητες (10%) και Τελική Εξέταση (60%)
• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (εαρινό)/ Semi-annual (spring)
• Κόστος/ Tuition Fees: €360
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH.621_11.2023.pdf

Η Θεματική Ενότητα «Παγκόσμια Βιοηθική» έχει ως στόχο να εισάγει τις/τους φοι­τήτριες/-η­τές στην προβληματική μιας παγκόσμιας βιοηθικής. Καθώς δεν είναι κοινά αποδεκτό τι εννοείται υπό τον όρο «Παγκόσμια Βιοηθική», αρχικά παρουσιάζονται οι διάφορες έννοιες και το περιεχόμενο που απο­δί­δε­ται σ’ αυτόν. Κατά την επικρατούσα θεώρηση, ως Παγκόσμια Βιοηθική νοείται μια παγκόσμια βιοηθική, που ακο­λουθεί κοινές ηθικές αρχές και αξίες, με σκοπό την από κοι­νού ηθική αξιο­λό­γη­ση των βιοηθικών ζητη­μά­των και ακολούθως και την πολι­τική διευ­θέ­τη­ση των τρόπων εφαρ­μο­γής τους. Αυτή κρίνεται σήμερα ως απαραίτητη για τρεις κυρίως λόγους: Πρώτον, γιατί οι βιοηθικοί προβληματισμοί είναι κοινοί, έχουν πα­γκό­σμιο χαρακτήρα και οι επιπτώσεις τους αφορούν σε όλη την ανθρωπότητα. Δεύτερον, γιατί απαι­τεί­ται από τις ανάγκες της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας και αγοράς, αφού τα θέματα δεν αντι­με­τω­πίζονται εύκολα σε τοπικό επίπεδο. Ο ιατρικός τουρισμός, το εμπό­ριο οργάνων, η απειλή της βιο­τρο­μο­κρα­τίας, οι κλινικές δοκιμές πολυεθνικών φαρμακευτικών εται­ρει­ών σε αναπτυσσόμενες χώρες απο­τε­λούν σύγχρονα φαινόμενα που μαρτυρούν ότι απαιτείται αντι­με­τώ­πιση σε υπερεθνικό και, ει δυνατόν, σε πα­γκό­σμιο επίπεδο. Και τρίτον, γιατί μεγάλα προβλήματα, όπως είναι η πείνα, ο υποσιτισμός, οι πανδημίες και η κλιματική αλλαγή, που άπτονται και του ενδιαφέροντος της βιο­ηθικής, αντιμετωπίζονται αποτε­λε­σμα­τι­κά μόνο με μακροχρόνια στρατηγική και τη συνεργασία όλων. Τα κοινά προβλήματα απαι­τούν διάλογο, συνεννόηση, συμβιβασμούς και συ­ντονισμό των προσπαθειών, ώστε να βρεθούν και να εφαρ­μο­στούν κοινές λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το κεντρικό ερώτημα που αφορά σε κάθε συζήτηση για μια παγκόσμια βιοηθική είναι αν αυτή είναι εφικτή και εφαρμόσιμη ή αν αποτελεί ουτοπία, καθώς στον σύγχρονο κόσμο επικρατεί ηθική ποι­κιλο­μορφία, η οποία ερείδεται στις ποικίλες θρησκευτικές πεποιθήσεις, φιλοσοφικές αντιλήψεις και πολι­τι­στικές παραδόσεις. Η διερεύνηση του ερωτήματος γίνεται παρουσιάζοντας τις αρχές της βιοηθικής και ανα­πτύσ­σοντας τον ηθικό προβληματισμό στα σημαντικότερα θέματα της βιοηθικής, όπως είναι η έκ­τρω­ση, οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, η κλωνοποίηση, η μεταμόσχευση οργάνων, ο γενετικός σχε­διασμός του εμβρύου και η ευθανασία, ώστε να διαφανεί αν υφίστανται περιθώρια συναίνεσης και σύ­γκλι­σης των απόψεων στο πλαίσιο μια παγκόσμιας βιοηθικής.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ613
• ECTS: 10
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment: 2 Εργασίες (30%), Δραστηριότητες (10%) και Τελική Εξέταση (60%)
• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (χειμερινό) / Semi-annual (fall)
• Κόστος/ Tuition Fees: €360
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH.613_11.2023.pdf

Η Θεματική Ενότητα «Ηθική και Φαρμακοβιομηχανία» είναι υποχρεωτική και περιλαμβάνει 12 υποενότητες οι οποίες διδάσκονται σε 12 εβδομάδες, στην κατεύθυνση Ιατρική Ηθική. Κάθε υποενότητα παρουσιάζει διαφορετικά, αλλά αλληλένδετα μεταξύ τους γνωστικά αντικείμενα. Στόχος αυτής της Θεματικής Ενότητας είναι να εισαγάγει τις/τους φοιτήτριες/-ητές στις διαδικασίες και πρακτικές που ακολουθούνται διεθνώς για την ανάπτυξη, αλλά και την προώθηση θεραπευτικών προϊόντων, και κυρίως να εντοπίσει τα ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας που δύναται να προκύψουν. Η Θεματική Ενότητα «Ηθική και Φαρμακοβιομηχανία» δεν περιορίζεται, όμως, στα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν κατά τις «παραδοσιακές» κλινικές δοκιμές φαρμακευτικών προϊόντων, αλλά επιδιώκει να προβάλει σύγχρονα ειδικά ζητήματα με τα οποία μπορεί να έρθει αντιμέτωπος στην εποχή μας ο επαγγελματίας υγείας (όπως π.χ. η πρόσβαση σε πειραματικές διαδικασίες και η χρήση βιοτραπεζών).

Απώτερος στόχος αυτής της Θεματικής Ενότητας είναι να αναπτύξουν οι φοιτήτριες/-ητές κρίση, ώστε να διακρίνουν και να αναδεικνύουν τα ηθικά ζητήματα που αφορούν στη σχέση της φαρμακοβιομηχανίας με τους ασθενείς, τους επαγγελματίες υγείας, τους φορείς χάραξης πολιτικής για την υγεία, καθώς και να προτείνουν πιθανές λύσεις για την προσέγγιση των ζητημάτων αυτών.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ612
• ECTS: 10
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment: 2 Εργασίες (30%), Δραστηριότητες (10%) και Τελική Εξέταση (60%)
• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (χειμερινό) / Semi-annual (fall)
• Κόστος/ Tuition Fees: €360
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH.612_11.2023.pdf

Η Θ.Ε. «Βιοηθική και Δίκαιο» είναι υποχρεωτική, καθώς παρουσιάζει την κρίσιμη διάσταση της σχέσης Βιοηθικής και Δικαίου, αναγκαία για την κατανόηση της θεσμικής αντιμετώπισης των δύσκολων προβλημάτων που θέτουν οι σύγχρονες εφαρμογές της τεχνολογικής εξέλιξης στην Ιατρική και τις Βιολογικές Επιστήμες.

Η ανάγκη της πρόβλεψης πρακτικών λύσεων στα κρίσιμα διλήμματα που θέτει η ανάπτυξη των ιατρικών και βιολογικών εφαρμογών, οδηγεί βαθμιαία στην ανάδυση ενός νέου κλάδου του δικαίου, για τον οποίον φαίνεται να καθιερώνεται διεθνώς ο όρος «Βιοδίκαιο» (Biolaw, Biodroit). Το Βιοδίκαιο καλλιεργείται, ήδη, σε ειδικευμένες ερευνητικές μονάδες της Ευρώπης και των ΗΠΑ, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζεται στα πανεπιστημιακά προγράμματα νομικών και ιατρικών σπουδών.

Προς το παρόν, ο νομοθέτης έχει τον πρώτο λόγο στη διαμόρφωση της ύλης του νέου κλάδου. Πράγματι, μια έντονη νομοθετική δραστηριότητα παρατηρείται ιδίως την τελευταία εικοσαετία στο διεθνές δίκαιο, στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και στις επιμέρους εθνικές έννομες τάξεις. Η κινητικότητα αυτή αποτελεί δείγμα, αφ’ ενός, του μεγάλου κοινωνικού ενδιαφέροντος που προκαλούν οι νέες εφαρμογές – ενδιαφέροντος που συνοδεύεται από μια εναγώνια προσπάθεια να «προλάβουμε» τη ραγδαία δυναμική τους - αλλά και, αφ’ ετέρου, μιας σχετικής αμηχανίας στην εξερεύνηση πρωτόγνωρων βιοτικών σχέσεων.

Αλλά και ο δικαστής έχει αρχίσει να μετέχει στη διαμόρφωση του νέου κλάδου. Οι περιπτώσεις, μάλιστα, στις οποίες η νομολογία είχε την ευκαιρία να αντιμετωπίσει σχετικές διαφορές, προκάλεσαν αμέσως έντονο δημόσιο ενδιαφέρον, ιδίως όσον αφορά ζητήματα ευθανασίας και υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Δύο στοιχεία φαίνονται σημαντικά για τη συμβολή της νομολογίας στο άμεσο μέλλον. Αφ’ ενός, όσο επεκτείνονται οι νέες εφαρμογές, πρέπει να αναμένουμε αντίστοιχο όγκο νομολογιακής παραγωγής, καθώς υπάρχει πλέον ένα διαμορφωμένο νομοθετικό υπόβαθρο. Ήδη το φαινόμενο αρχίζει να παρατηρείται στους τομείς των ευρεσιτεχνιών της βιοτεχνολογίας και της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Αφ’ ετέρου, η νέα νομοθεσία επηρεάζει πλέον τον μεγάλο τομέα του δικαίου της ιατρικής ευθύνης, που κατ’ εξοχήν διαμορφώνεται νομολογιακά. Η ανάπτυξη αυτού του τομέα είναι αναπόφευκτη υπό τα νέα δεδομένα, όπως δείχνει το παράδειγμα των ΗΠΑ, όπου παρατηρείται μια περιοδικά επαναλαμβανόμενη έξαρση των προσφυγών για υποθέσεις ιατρικού σφάλματος στα δικαστήρια, σύστοιχη σε γενικές γραμμές με την ανάπτυξη της τεχνολογίας.

Τη γενικότερη ανάγκη της ερμηνευτικής προσαρμογής σε ιδιαίτερες περιπτώσεις της νομοθεσίας του Βιοδικαίου καλύπτουν, εξ άλλου, οι αποφάσεις, οι γνώμες, οι εισηγήσεις, οι οδηγίες και οι εκθέσεις κυρίως των επιτροπών βιοηθικής, αλλά και ανεξάρτητων αρχών, π.χ. των αρχών προστασίας προσωπικών δεδομένων. Τα κείμενα αυτά αποκρυσταλλώνουν, σταδιακά, ορισμένες κανονιστικές σταθερές, συμβάλλοντας έτσι στη δόμηση του νέου κλάδου.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ611
• ECTS: 10
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment: 2 Εργασίες (30%), Δραστηριότητες (10%) και Τελική Εξέταση (60%)
• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (χειμερινό) / Semi-annual (fall)
• Κόστος/ Tuition Fees: €360
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH.611_11.2023.pdf

Η Θ.Ε. Νευροηθική είναι Θ.Ε. υποχρεωτική και αφορά σε ένα πολύ σφριγηλό ερευνητικό πεδίο ανάλυσης ζητημάτων με επιπτώσεις καινοφανούς έντασης και έκτασης για την κοινωνία, αλλά και την οντολογία της ανθρώπινης ύπαρξης. Πρόκειται, συγκεκριμένα, περί ζητημάτων που εγείρονται από τις εξελίξεις στο ερευνητικό πεδίο της Νευρο-επιστήμης και τις διάφορες τεχνολογικές εφαρμογές της τελευταίας. Η ένταση και η έκταση των εν λόγω ζητημάτων οφείλεται στην ιδιαίτερη σχέση που έχει ο εγκέφαλος με θεμελιακές για το ανθρώπινο ον έννοιες όπως η νόηση, η ελευθερία της βούλησης, η ευθύνη, αλλά και η έννοια του προσώπου. Η νευρο-τεχνολογική δυνατότητά μας να παρατηρήσουμε και να παρέμβουμε στις λειτουργίες του εγκεφάλου, όπως και να συνδέσουμε τον εγκέφαλο με μηχανές ή να κατασκευάσουμε συνθετικούς εγκεφάλους, συνιστά αντιστοίχως και μια δυνατότητα παρέμβασης στο περιεχόμενο των προαναφερόμενων εννοιών ή ακόμα και ολοκληρωτικής αναίρεσης των τελευταίων αυτών. Η δε αναμενόμενη εξάπλωση της νευρο-τεχνολογίας σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής μας ενδέχεται να μεταβάλλει τη διάρθρωση της κοινωνίας και τον τρόπο λειτουργίας των διαφόρων θεσμών της, θέτοντας ταυτόχρονα και μια σειρά καίριων ηθικών, νομικών και πολιτικών ζητημάτων. Προς αντιμετώπιση των εν λόγω ζητημάτων, ένα ετερόκλητο πλήθος ερευνητών και στοχαστών από διάφορα πεδία της επιστήμης και της ανθρώπινης διανόησης, όπως αυτά της Νευρο-επιστήμης, της Φιλοσοφίας (κυρίως Ηθικής Φιλοσοφίας και Φιλοσοφίας του Νου), της Ιατρικής (κυρίως Ψυχιατρικής και Νευρολογίας), της Ψυχολογίας, της Νομικής και Πολιτικής Επιστήμης, της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Κοινωνιο-βιολογίας, ενώνουν τις δυνάμεις τους συνιστώντας ένα πολύ δυναμικό διεπιστημονικό πρόγραμμα τόσο θεωρητικής  όσο και απόλυτα εφαρμοσμένης χροιάς, το πρόγραμμα της Νευρο-ηθικής.

Στόχος της παρούσας Θεματικής Ενότητας (στο εξής Θ.Ε.) είναι η εξοικείωση των φοιτητριών/-ητών με τα κυριότερα ηθικά, νομικά, κοινωνικά και οντολογικά ζητήματα της Νευρο-ηθικής, όπως αυτά ανακύπτουν από σύγχρονες, αλλά και μελλοντικά δυνατές εφαρμογές της νευρο-επιστημονικής γνώσης. Ηθικά ζητήματα όπως αυτά της νοητικής ιδιωτικότητας, αυτονομίας και τελικά ελευθερίας, της ισότητας, της ασφάλειας, της επιτήρησης και του εξαναγκασμού, οντολογικά ζητήματα, όπως αυτά της αλλοίωσης της προσωπικής ταυτότητας ή της αμφισβήτησης της ελευθερίας της βούλησης, αλλά και νομικής φύσεως ζητήματα όπως αυτά της κακοδικίας, της αυτό-ενοχοποίησης και της προληπτικής ενοχοποίησης και φυλάκισης αναλύονται ενδελεχώς με σκοπό οι φοιτήτριες/-ητές να κατανοήσουν σε βάθος τους άμεσα ισχύοντες, αλλά και τους δυνητικούς κινδύνους μιας αλόγιστης εξάπλωσης εφαρμογών της νευρο-επιστημονικής γνώσης και τεχνολογίας που έχει ήδη αρχίσει να λαμβάνει χώρα. Επιπλέον, στόχος της όλης ανάλυσης είναι να καταστήσει τις/τους φοιτήτριες/-ητές ικανούς να εντοπίζουν τα διάφορα νευρο-ηθικής συνάφειας ζητήματα στην καθημερινότητά τους (και πιθανώς στο πεδίο εργασίας τους) και να μπορούν να τα αντιμετωπίσουν εφαρμόζοντας τις βασικές αρχές θεωρητικής ανάλυσης και εφαρμοστικής δράσης που θα διδαχτούν στην παρούσα Θ.Ε. Τέλος, ένας ακόμα εύλογος στόχος αυτής της Θ.Ε. είναι να προσφέρει ένα επαρκές υπόβαθρο νευρο-ηθικής γνώσης προλειαίνοντας το έδαφος για μια περαιτέρω διδακτορική εξειδίκευση στη Νευρο-ηθική όσων φοιτητριών/-ητών το επιθυμούν.

• Κωδικός / Course Code: ΒΙΗ527
• ECTS: 10
• Τρόποι Αξιολόγησης / Assessment: 2 Εργασίες (30%), Δραστηριότητες (10%) και Τελική Εξέταση (60%)
• Διάρκεια Φοίτησης/ Length of Study: Εξαμηνιαία (εαρινό)/ Semi-annual (spring)
• Κόστος/ Tuition Fees: €360
• Επίπεδο Σπουδών/ Level: Μεταπτυχιακό/ Postgraduate
• Αναλυτική πληροφόρηση: BIH.527_11.2023.pdf

Η Θεματική Ενότητα Ηθική και Αναπαραγωγική Υγεία τοποθετείται δεύτερη από τις 4 Θεματικές Ενότητες επιλογής της κατεύθυνσης Ιατρικής Ηθικής. Η Θεματική Ενότητα αυτή εξετάζει κρίσιμα ηθικά ζητήματα που τίθενται λόγω των εξελίξεων στις τεχνολογίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως στην εξωσωματική γονιμοποίηση, στην αγορά και πώληση ωαρίων και σπέρματος και πρακτικές, όπως την παρένθετη μητρότητα. Όλες αυτές οι πρακτικές έχουν βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπων να αποκτήσουν παιδιά, αλλά εγείρουν μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με την αναπαραγωγική αυτονομία, το ανθρώπινο έμβρυο, ή ακόμη και σχετικά με τα όρια που ενδεχομένως έχει η κρατική εξουσία να παρεμβαίνει σε παρόμοια ζητήματα. Εξετάζεται σε ποιο βαθμό μπορούν πολίτες με διαφορετικές αντιλήψεις να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα αυτά με πνεύμα αλληλοσεβασμού και να φτάσουν σε μια βαθύτερη κατανόησή τους. Επίσης, εξετάζονται θέματα της υγείας της γυναίκας σε τομείς αναπαραγωγικής ανατομίας, φυσιολογίας και παθολογίας της εγκυμοσύνης και του τοκετού, προγενετικής διάγνωσης και διαφόρων τύπων καρκίνου.

Αναφορικά με το περιεχόμενο της Θεματικής Ενότητας, αυτό περιλαμβάνει ποικίλες θεωρητικές προσεγγίσεις. Πιο συγκεκριμένα, εστιάζει στους ηθικούς προβληματισμούς από τη γυναικεία υπογονιμότητα, εστιάζοντας στην αναπαραγωγική αυτονομία. Επιπροσθέτως, εξετάζονται τα συναφή ηθικά διλλήματα, όπως φαίνεται καλύτερα από τον ακόλουθο αναλυτικό πίνακα.