Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ) και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) είναι τα δύο πανεπιστήμια στον ελληνόφωνο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης που προσφέρουν σπουδές αποκλειστικά εξ αποστάσεως. Στο πλαίσιο της αγαστής συνεργασίας τους, ο Πρύτανης του ΑΠΚΥ, Καθηγητής Πέτρος Πασιαρδής, και ο Διευθυντής Διοίκησης και Οικονομικών του ιδρύματος, κ. Χριστόφορος Χριστοδουλίδης, είχαν, στις 14 Ιουνίου 2021, συνάντηση εργασίας στην Αθήνα με τον Πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής του ΕΑΠ, Καθηγητή Οδυσσέα-Ιωάννη Ζώρα.

Οι επικεφαλής των δύο Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων συζήτησαν τόσο την πορεία ανάπτυξής τους, όσο και τον ιδιαίτερο ρόλο που διαδραματίζουν στον χώρο της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στις συνθήκες της τρέχουσας πανδημίας. Διαπιστώθηκαν σημαντικές προοπτικές για την εξέλιξη της συνεργασίας των δύο ανοικτών πανεπιστημίων, συζητήθηκαν οι επενδύσεις τους στην ενσωμάτωση των εκπαιδευτικών τεχνολογιών στη διδασκαλία και τη μάθηση, καθώς και η επέκτασή τους σε νέους κλάδους σπουδών και ερευνητικές δράσεις. Η συνεργασία του ΑΠΚΥ και του ΕΑΠ μετρά ήδη από το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016, όταν άρχισε η λειτουργία του διιδρυματικού μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Enterprise Risk Management» και το μέλλον προδιαγράφεται ακόμα πιο εποικοδομητικό και συνεργατικό.

Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ) ανακοινώνει η γραπτή εξέταση για τις τέσσερις (4) μόνιμες θέσεις Λειτουργών Πανεπιστημίου (βλ. σχετική προκήρυξη, εδώ) θα γίνει το Σάββατο 10 Ιουλίου  2021 και ώρα 09:00 π.μ.-11:30 π.μ. στον χώρο της Διεθνούς Κρατικής Έκθεσης Κύπρου, Γεωργίου Σεφέρη 1 (Βόρεια Είσοδος) & Ηλία Παπακυριακού 48 (Ανατολική Είσοδος), 2415 Έγκωμη, Λευκωσία.

Οι υποψήφιοι για να έχουν δικαίωμα να παρακαθίσουν στη γραπτή εξέταση, θα πρέπει να είχαν καταβάλει το τέλος των 35 ευρώ, που αντιστοιχεί στο κόστος κάλυψης της διαδικασίας της εξέτασης με την υποβολή της αίτησής τους.

Οι υποψήφιοι που έχουν καταβάλει το εξεταστικό τέλος έχουν ενημερωθεί με γραπτή επιστολή μέσω του η- ταχυδρομείου που είχαν δηλώσει στην αίτησή τους.

Για οποιεσδήποτε διευκρινίσεις ή απορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στο Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού του ΑΠΚΥ στο employment@ouc.ac.cy

Το  Ανοικτό  Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ) ενισχύει την κοινωνική του προσφορά και την ουσιαστική συμβολή του στη βιώσιμη και πολιτισμική ανάπτυξη σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και συμπράττει ως πλήρες μέλος του United Nations Academic Impact (UNAI). Το ΑΠΚΥ, δημόσιο πανεπιστήμιο και το μοναδικό στην Κύπρο που προσφέρει σπουδές αποκλειστικά εξ αποστάσεως, συμβάλλει ενεργά στο επιστημονικό γίγνεσθαι, με ερευνητικές δράσεις προς όφελος της κοινωνίας, και προωθεί τη συνέργεια μεταξύ εκπαίδευσης και αειφόρου ανάπτυξης.

Το UNAI είναι ένα δίκτυο περίπου 1500 πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και ιδρυμάτων σε 147 χώρες, που συνεργάζεται με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών για την προώθηση πρωτοβουλιών με διεθνές αντίκτυπο σε τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της βιώσιμης ανάπτυξης, και της διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας και εκπαίδευσης. Το ΑΠΚΥ δεσμεύεται στην υποστήριξη του δικτύου του UNAI, και στη διενέργεια δράσεων σχετικών με τις αρχές λειτουργίας του, ενισχύοντας τόσο τις ευκαιρίες συνεργασίας με πανεπιστήμια και φορείς του εξωτερικού, όσο και την εξωστρέφειά του.  Οι βασικές  αρχές του UNAI είναι α) η δέσμευση στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, β) η Βιώσιμη Ανάπτυξη, γ) η διατήρηση της ειρήνης και επίλυση συγκρούσεων, δ) η ενίσχυση της διαπολιτισμικότητας και πολυπολιτισμικότητας και ο περιορισμός των ανισοτήτων, ε) η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -  και των εκπαιδευτικών ευκαιριών για όλους δίχως διακρίσεις, στ) η ενεργοποίηση των πολιτών (‘ενεργός πολιτότητα’), ζ) η ανάπτυξη των δυνατοτήτων των συστημάτων ανώτατης εκπαίδευσης, η) η αντιμετώπιση της φτώχειας.

Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος»

Διευθυντή του Εργαστηρίου Χημικής Μηχανικής και Μηχανικής Αειφορίας, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Είναι πλέον σε όλους γνωστό, ότι η προσωπική ελευθερία του ατόμου, αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες διατάξεις της Μάγκνα Κάρτα το 1215. Παράλληλα, το άρθρο 11 στον χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρεται ρητά στην ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης. Πόση αληθινή και έγκυρη πληροφόρηση έχουμε σήμερα είναι κάτι, που με προβληματίζει.

Έχοντας υπόψιν αυτά και με αφορμή την Πανδημία του Covid-19, αλλά και τη γενέθλιο ημέρα του Περιβάλλοντος, διερωτώμαι κατά πόσον είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μια πραγματική πανδημία. Μια πανδημία που θα ξεγυμνώσει το όποιο σύστημα υγείας, θα αδειάσει τις όποιες παράλογες αποφάσεις του όποιου Υπουργικού Συμβουλίου, θα βάλει στο περιθώριο τον όποιο Υπουργό Υγείας, αλλά και Περιβάλλοντος. Μια πανδημία που δεν θα έχει καμία απολύτως έγνοια για το τι χρώμα έχεις, ή πόσο πλούσιος ή φτωχός είσαι. Μια πανδημία, που ίσως με τη μη στηριζόμενη σε επιστημονικά δεδομένα πρακτική του lockdown, είναι καταδικαστέα από κάθε άποψη, συνοδευόμενη από τα μαζικά rapid-test που θα αποτελούν το ανέκδοτο της επόμενης γενιάς. 

Νομίζω, αν και είμαι τελικά πεπεισμένος, ότι αποτύχαμε παταγωδώς να θωρακίσουμε το σύστημα υγείας μας. Χάσαμε μία μοναδική ευκαιρία να προστατεύσουμε ουσιαστικά την ανθρώπινη ζωή, αλλά και το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία. Βγήκαμε στα μέσα ενημέρωσης με ένα ύφος απαξίωσης και αλαζονείας και απειλήσαμε τον συνάνθρωπό μας να εφαρμόσει τα όποια μέτρα προτείναμε (εκ των οποίων όλα σχεδόν στερούνταν σοβαρής επιστημονικής τεκμηρίωσης), με το πρόσχημα ότι αν δεν τα τηρήσει θα τον κλείσουμε στο σπίτι. Τελικά, αφού τον απειλήσαμε, τον κλείσαμε στο σπίτι, χωρίς να του πούμε ποτέ το γιατί.

Ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με τη ρύπανση, την οποία ο ίδιος προκαλεί για να καλύψει τις δικές του ανάγκες και η πανδημία του COVID-19 μπροστά στην πανδημία της ρύπανσης και των κλιματικών αλλαγών θα μοιάζει με μυρμήγκι. Και το ερώτημα που τίθεται είναι: Γιατί δεν παίρνουμε ουσιαστικά μέτρα για τις βιομηχανίες αφού προκαλούν τόση ρύπανση, γιατί, για παράδειγμα, δεν επιβάλλουμε ένα καθολικό «βιομηχανικό Lockdown»; Και αυτό διότι αποτύχαμε να συνδέσουμε, στον βαθμό που θα έπρεπε, την περιβαλλοντική βιωσιμότητα με την οικονομική ανάπτυξη. Τη στιγμή που οι περισσότερες χώρες στην Ε.Ε. έχουν υιοθετήσει πρακτικές, τεχνικές και κυρίως προσωπική συνείδηση για την προστασία του περιβάλλοντος και έχουν αναπτύξει στρατηγικές που περιλαμβάνουν τους στόχους της Κυκλικής Οικονομίας, της Πράσινης Συμφωνίας και των Ηνωμένων Εθνών, εμείς ταλαντευόμαστε κάπου ανάμεσα στο «κάμε το κουμπάρε τζαι έν έσιει πρόβλημα» και στο «πληρώνω όσο πετάω» (που μάλλον μεταφράζεται σε πετάω μόνο).

Τη στιγμή που η πανδημία του Covid-19 μετρά σε όλο τον κόσμο, σε διάρκεια 2 ετών, περίπου  3-4 εκατομμύρια θανάτους, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), καταγράφει σε παγκόσμιο επίπεδο 7-8 εκατομμύρια θανάτους λόγω έκθεσής μας σε μολυσμένο αέρα και 3-4 εκατομμύρια θανάτους λόγω έκθεσής μας σε εσωτερικά μολυσμένο αέρα, που οφείλεται κυρίως σε αναθυμιάσεις. Ταυτόχρονα, 9 στα 10 άτομα σε παγκόσμιο επίπεδο, αναπνέουν μολυσμένο αέρα ή αέρα πάνω από τα επιτρεπτά όρια, ενώ από το 2015 καταγράφονται περίπου 5 εκατομμύρια θάνατοι παιδιών, ηλικίας κάτω από 5 ετών, λόγω περιβαλλοντικών προβλημάτων. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι 1 στα 4 παιδιά θα μπορούσαν να είχαν σωθεί, εάν εφαρμόζαμε πρακτικές που θα αποσκοπούσαν στη μείωση της ρύπανσης. Επιπλέον, καταγράφονται σε παγκόσμιο επίπεδο 1-2 εκατομμύρια θάνατοι παιδιών, τα οποία δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό. Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ με τίτλο «Global Environment Outlook», το ένα τέταρτο των πρόωρων θανάτων και ασθενειών παγκοσμίως σχετίζεται με τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Εκτιμάται ότι από το 2025 (δηλαδή αύριο το πρωί), ο μισός πληθυσμός του πλανήτη θα ζει σε συνθήκες υψηλής πίεσης για πρόσβαση σε νερό. Επιπλέον, κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 700.000 (επτακόσιες χιλιάδες) θάνατοι λόγω ρύπανσης των εδαφών που οφείλονται σε αντιμικροβιακά ανθεκτικά βακτήρια, ενώ αν μέχρι το 2050 η ρύπανση δεν αντιμετωπιστεί, θα οδηγήσει στον θάνατο περισσότερους ανθρώπους εξαιτίας του καρκίνου και θα κοστίζει παγκοσμίως περισσότερο από το μέγεθος της τρέχουσας αγοράς. Οι θάνατοι οι οποίοι καταγράφονται από την ρύπανση (κανένα εμβόλιο ή Lockdown δεν μπορεί να ανατρέψει το φαινόμενο), οφείλονται σε ποσοστό 21% από πνευμονία, 20% από καπνό, 34% από ανακοπή καρδίας, 19% από χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, ενώ το πιο σημαντικό, το 7% αποδίδεται σε καρκίνο. Και αφού η ρύπανση προκαλείται από τη βιομηχανία σε ποσοστό πέραν του 60%, δεν είδα κάποιο κράτος να εφαρμόζει πολιτική lockdown στις βιομηχανίες (τελικά είναι «Πολλά τα λεφτά Άρη»).

Και αν όλα αυτά δεν είναι αρκετά για να πειστούμε, οι κλιματικές αλλαγές μας έχουν προ πολλού κτυπήσει την πόρτα. Επηρεάζουν όλα τα πλάτη και μήκη του κόσμου και είναι εδώ και τώρα που πρέπει να αντιληφθούμε ότι το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, παρόλες τις πολιτικές και εθνικιστικές προσκλήσεις, δεν αναγνωρίζει κανένα απολύτως σύνορο. Η πρωτεύουσα της Ινδονησίας, η Τζακάρτα, κοντεύει να βυθιστεί στο νερό λόγω αύξησης της στάθμης της θάλασσας, ενώ θα παρασυρθούν και πολλά άλλα μικρά νησιά στον Ειρηνικό και Ατλαντικό Ωκεανό και τεράστιες παραθαλάσσιες άλλες εκτάσεις. Θα έχουμε τα επόμενα χρόνια αύξηση στη μέση θερμοκρασία του αέρα που αναμένεται σε κάποιες περιοχές να φθάσει και τους 4^οC, έχοντας δυσμενή αποτελέσματα. Θα υπάρξει αύξηση της μέσης μέγιστης διάρκειας ξηρής περιόδου κατά 10-20 περίπου ημέρες ανά περίοδο μέχρι το 2050 και σημαντική αύξηση των ημερών με εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο για πυρκαγιά, ή μείωση της βροχόπτωσης. Όλα αυτά θα έχουν ως αποτέλεσμα τα έντονα καιρικά φαινόμενα, πλημύρες, τυφώνες (οι οποίοι θα διπλασιαστούν συγκριτικά με τα τελευταία 35 χρόνια). Θα αυξηθεί το κύμα καύσωνα στην Ευρώπη με πολλαπλούς θανάτους (να θυμίσω ότι το 2003 είχαμε 70.000 –εβδομήντα χιλιάδες- θανάτους στην Ευρώπη από το κύμα καύσωνα), ενώ αναμένονται στην Ελλάδα περίπου 1000-1500 θάνατοι ετησίως από τον καύσωνα και περίπου 100-200 στην Κύπρο μέχρι το 2050. Ακόμη, η αύξηση της θερμοκρασίας θα επηρεάσει την εξάπλωση ασθενειών που μεταφέρουν κυρίως έντομα και τρωκτικά. Ως το 2080 εκτιμάται ότι περισσότεροι από 350 εκ. άνθρωποι επιπλέον θα προσβληθούν από ελονοσία, ενώ θα διπλασιαστεί ο αριθμός των ατόμων που απειλούνται από τον δάγκειο πυρετό. Θα εξαπλωθούν, επίσης, ασθένειες όπως είναι η σχιστοσωμίαση, η εχινοκοκκίαση, η νόσος του Lyme, λοιμώξεις από ιούς hanta κ.λπ.

Λόγω της κλιματικής αλλαγής θα υπάρξουν μεταβολές στη γεωγραφική θέση της παραγωγής τροφής επιφέροντας δυσμενής συνέπειες (κοινωνικές και οικονομικές), ενώ υπολογίζεται ότι στις παράκτιες περιοχές θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις για την οικιστική, τουριστική, υγροτοπική, δασική και γεωργική χρήση της γης. Για την Ελλάδα υπολογίζεται ότι θα υπάρξουν μέχρι €8 δισεκατομμύρια ζημίες από την άνοδο της στάθμης του νερού κατά 1 μέτρο. Η ζημιά για την ελληνική οικονομία υπολογίζεται σε απώλεια εισοδήματος από €14,8 εκατ. έως €2,5 δισ., ενώ το κόστος από τη μείωση της βιοποικιλότητας από €287 εκατ. έως €1.8 δισ. εκατ. Στην Κύπρο εκτιμάται ένα αντίστοιχο σενάριο σε απώλειες που θα πλήξει σχεδόν όλους τους τομείς της οικονομίας και θα απειλήσει σημαντικά την ανθρώπινη ζωή και το υφιστάμενο ίσως σύστημα υγείας.

Εκτιμάται ότι, σε παγκόσμιο επίπεδο, θα χαθεί πέραν του 50% του ήδη εύκολα διαθέσιμου νερού, ενώ η απώλεια του καλλιεργήσιμου εδάφους θα είναι ιδιαίτερα έντονη. Οι αρνητικές επιπτώσεις στη γεωργία ενισχύονται από τις ζημίες στις καλλιέργειες που θα προκαλούνται από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι καύσωνες, οι ξηρασίες και οι έντονες βροχοπτώσεις με την απώλεια σε καλλιεργήσιμο έδαφος να ξεπερνά το 20%. Πέραν του 10% των ειδών που έχουν μελετηθεί έως τώρα θα αντιμετωπίσουν αυξανόμενο κίνδυνο εξαφάνισης για κάθε 1^οC αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, ενώ θα χαθεί πάνω από το 20% των υγροτόπων. Επιπλέον, θα υπάρξει σημαντική συρρίκνωση των δασών, που ίσως ξεπεράσει το 5-10% της έκτασής τους. Τρομερή επίπτωση θα έχει ίσως η πιο σημαντική οικονομική πηγή της χώρας μας, που είναι ο τουρισμός, καθώς αναμένεται φθορά παράκτιων τουριστικών υποδομών, απαξίωση τουριστικών υποδομών λόγω έλλειψης φυσικών προϋποθέσεων χρήσης τους (όπως έλλειψη χιονιού για τα χιονοδρομικά κέντρα), διείσδυση θαλάσσιου νερού στον υδροφόρο ορίζοντα και υφαλμύρωση του πόσιμου νερού, μείωση διαθέσιμου νερού λόγω μείωσης βροχοπτώσεων, μείωση και εξάλειψη οικοτουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων. Όλα αυτά θα οδηγήσουν σε πιθανή μείωση του τουριστικού κύματος το καλοκαίρι και μείωση της εισπραξιμότητας.

Στον τομέα της υγείας, τον οποίο αρνούμαστε πεισματικά να θωρακίσουμε (από άγνοια, ημιμάθεια, ή ετσιθελισμό), εφαρμόζοντας ερασιτεχνικές πρακτικές έως και εγκληματικές, πετώντας εκατομμύρια ευρώ σε τεστ ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου και αρνούμενοι πεισματικά τον καθορισμό μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής αντιμετώπισης κρίσεων, αυξάνοντας τις μονάδες εντατικής θεραπείας και προσλαμβάνοντας επιστήμονες υγείας, οι κλιματικές αλλαγές θα προσδώσουν σοβαρές κοινωνικές αναταράξεις αφού αναμένεται αύξηση της θνησιμότητας (μέχρι και 4% σε όλη την Ε.Ε.). Παράλληλα, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες όπως ηλικιωμένοι, παιδιά, άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας, οι κοινωνικά αποκλεισμένοι μετανάστες κλ.π., θα είναι οι πρώτοι που δεν θα μπορέσουν να προσαρμοστούν. Το ετήσιο κόστος στην Υγεία στην ΕΕ αναμένεται να ξεπεράσει τα €130 εκ.

Τελικά το πόσο έτοιμο είναι το κράτος μας στο να αντιμετωπίσει μία τέτοια πανδημία το γνωρίζει όλο το εκάστοτε Υπουργικό Συμβούλιο και ο εκάστοτε Πολιτικός Προϊστάμενος του Υπουργείου Υγείας. Αλήθεια το γνωρίζουν (;) διότι εδώ είναι που μου έρχεται στο μυαλό ο τεράστιος Σωκράτης, που δήλωσε ότι: «φοβάμαι όλους όσους δεν γνωρίζουν, ότι δεν γνωρίζουν για αυτά που δεν γνωρίζουν». Τελικά τους φοβάμαι κι εγώ.

Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος»

Διευθυντή του Εργαστηρίου Διαχείρισης Χερσαίων Οικοσυστημάτων, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Επισκέπτη Καθηγητή στο Università di Milano-Bicocca

[…το Ανθρωπόκαινο, αυτή η ανθρώπινη επικράτηση στις γεωλογικές, βιολογικές, χημικές και ατμοσφαιρικές διεργασίες της γης, είναι μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα [Crutzen και Schwagel 2011]

Το παρόν άρθρο δεν είναι άλλο ένα επετειακό κείμενο για το περιβάλλον. Πόσα τέτοια κείμενα πια: για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού, Δασοπονίας Βιοποικιλότητας, την Ημέρα Περιβάλλοντος, της Γης και τόσες άλλες. Ο συμβολισμός των επετείων είναι κατανοητός και, βέβαια, επιθυμητός. Όταν τόσες ημέρες του χρόνου αφιερώνονται στα στοιχεία του φυσικού μας κεφαλαίου, δεν είναι μάλλον ξεκάθαρο ότι τα προβλήματα είναι υπαρκτά και όχι αόριστα;

Η συζήτηση για την «ιδιαιτερότητα» της εποχής που διανύουμε είχε ξεκινήσει ήδη από τα τέλη του 20^ου αιώνα. Η έκτη μαζική εξαφάνιση ειδών στον πλανήτη με κύριο αίτιο τον άνθρωπο και οι παρατηρούμενες –δυσμενείς– αλλαγές στο κλίμα, δεν άφηναν και πολλά περιθώρια άρνησης (αν και υπήρχαν/ουν πολλοί, μάλιστα, αρνητές). Το 2000, ο Νομπελίστας Χημείας Καθηγ. Paul Crutzen, για πρώτη φορά, προτείνει την καθιέρωση μιας νέας γεωλογικής εποχής, τη λεγόμενη «περίοδο του Ανθρωπόκαινου», διατυπώνοντας την άποψη ότι η Γη διανύει μια εποχή που χαρακτηρίζεται από τον καταλυτικά αρνητικό ρόλο του ανθρώπου στον πλανήτη. Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) στις τακτικές της εκθέσεις, αλλά και η πρόσφατη 1^η έκθεση για  την κατάσταση των οικοσυστημάτων της Μεσογείου, συγκλίνουν στο ίδιο συμπέρασμα για τον (αρνητικό) ρόλο μας στον πλανήτη.

Τα παραπάνω συνηγορούν στη θλιβερή διαπίστωση ότι το εορτολόγιο (όπως οφείλει να είναι) των παραπάνω επετείων, συμπεριλαμβανόμενης και της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας για το Περιβάλλον, τείνει  να γίνει κατάλογος ‘μνημόσυνων’ για την εξάντληση των υδατικών πόρων, τη ρύπανση των θαλασσών, την καταστροφή των δασών, την απώλεια της βιοποικιλότητας, κ.λπ. Πρόκειται για τα αποτελέσματα των καθημερινών μας  δράσεων, των λανθασμένων προσεγγίσεων και προτεραιοτήτων των πολιτειακών ταγών και του στρουθοκαμηλισμού όλων μας μπροστά στο αυταπόδεικτο.

Δεν υπάρχουν λύσεις; Προφανώς, ναι και στη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία αναφέρονται συχνά τρία (3) πιθανά σενάρια ή προσεγγίσεις αν προτιμάτε:

• Ο δρόμος της βιώσιμης ανάπτυξης: η ικανοποίηση των αναγκών μας με γνώμονα αυτές των συστημάτων του πλανήτη.
• Η γεωμηχανική παρέμβαση στους βιογεωχημικούς κύκλους του άνθρακα, του νερού, του οξυγόνου και του αζώτου.
• Η κιβωτός του Νώε: η συντεταγμένη αποχώρηση από τον πλανήτη Γη για άλλους πλανήτες.

Αντί σχολιασμού των προτεινόμενων λύσεων θα αναφερθώ στο  πρόσφατο βιβλίο του Αμερικάνου Καθηγητή Βιολογίας Edward Ο. Wilson με τίτλο Μισή Γη (Half Earth). Ο συγγραφέας περιγράφει με τα πιο όμορφα χρώματα τον ρόλο της βιοποικιλότητας στην καθημερινότητά μας, αλλά και με τον πλέον ζοφερό τρόπο τις συνέπειες της συνεχόμενης απώλειάς της για να εξηγήσει για ποιους λόγους θα πρέπει να προστατευτεί ο μισός πλανήτης. Από τι; Μα από εμάς τους κατοίκους του. Και από  ποιους; Και πάλι από εμάς! Και εδώ είναι το οξύμωρο. Η σωτηρία του πλανήτη εξαρτάται από τη μεγαλύτερη απειλή του, τον παγκόσμιο πληθυσμό των 8 δισεκατομμυρίων.

Και αν θεωρείτε ότι η αναγκαία προστασία του μισού πλανήτη είναι άλλη μια οικολογική υπερβολή, σας προτρέπω να συνεχίσετε να διαβάζετε. Το «οικολογικό αποτύπωμα» είναι ένας δείκτης, ο οποίος συνυπολογίζει  τη βιοικανότητα του συστήματος Γη σε σχέση με τη ζήτηση και τη χρήση φυσικών πόρων. Ή, πιο απλουστευμένα, αποτυπώνει τις ανθρώπινες απαιτήσεις σε φυσικούς πόρους, ώστε να διατηρηθεί ο συγκεκριμένος τρόπος ζωής μας. Το οικολογικό αποτύπωμα, είναι, δηλαδή για τους επιστήμονες οικολογίας και περιβάλλοντος ότι είναι και το Α.Ε.Π. για τους οικονομολόγους.  To παγκόσμιο οικολογικό αποτύπωμα αυτή την στιγμή που γράφω είναι 1.7 Γαίες. Δηλαδή, για να συνεχίσουμε με τις καθημερινές μας συνήθειες και το υπάρχον μοντέλο ανάπτυξης χρειαζόμαστε σχεδόν 2 Γαίες ετησίως. Προφανώς και υπάρχουν μεγάλες διαφοροποιήσεις ανά χώρα, όμως, τα συστήματα του πλανήτη (η βιόσφαιρα, η γεώσφαιρα) δεν γνωρίζουν εθνικά σύνορα. Για να πάρετε μία ιδέα δοκιμάστε να υπολογίσετε το δικό σας ατομικό αποτύπωμα (υπάρχουν αρκετές αξιόπιστες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο). 

Προσπαθώ πάντα να μπαίνω με φειδώ σε «ξένα χωράφια» (επιστημονικά πεδία) αναγνωρίζοντας την άγνοιά μου και συνήθως περιορίζομαι σε αφελείς ερωτήσεις 8χρόνου, όπως: Μα αφού η γη και οι πόροι της είναι πεπερασμένοι πώς έχουμε την απαίτηση για συνεχή οικονομική ανάπτυξη; Χρησιμοποιώντας οικονομικούς όρους, βρισκόμαστε εδώ και καιρό σε (οικολογικό) έλλειμμα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να δανειστούμε από κάπου αλλού! Ο εποικισμός και η εκμετάλλευση του Άρη θ’ αργήσει λίγο ακόμα και τουλάχιστον η δική μου γενιά δεν θα τον προλάβει.

Σε αντίθεση με τις άλλες απειλές φυσικής προέλευσης (σεισμοί, ηφαιστειογενείς εκρήξεις, κατολισθήσεις), η ειδοποιός διαφορά της απειλής άνθρωπος είναι ότι είναι μια «σκεπτόμενη» απειλή. Εν τέλει, είναι απλά ζήτημα, πέρα των ευχολογίων, να σκεφτούν ΟΛΟΙ και να πάρουν αποφάσεις προς τη σωστή κατεύθυνση. Αν όχι, τότε το επίθετο sapiens για τον άνθρωπο ίσως τελικά να πρέπει να αναθεωρηθεί.

Όπως γράφει ο Ε.Ο. Wilson, οι επιστήμονες του μέλλοντος θα γράψουν για τον Ανθρωπόκαινο ότι «……..συνδύασε την τεχνολογική πρόοδο με τις χειρότερες πτυχές της ανθρώπινης φύσης. Τι φοβερή στιγμή για τους ανθρώπους και για την υπόλοιπη ζωή στον πλανήτη».

To Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ) και συγκεκριμένα το Ερευνητικό Εργαστήριο Κυβερνοασφάλειας και Τηλεπικοινωνιών, με επικεφαλής τον Καθηγητή Σταύρο Σταύρου, συντονίζει το νέο ερευνητικό έργο «DroneEyE», το οποίο έχει ως κύριο στόχο τη συλλογή πληροφοριών, τον εντοπισμό αεροχημάτων (drones), καθώς και την εξουδετέρωσή τους με ηλεκτρονικά μέσα. Το έργο, στο οποίο συμμετέχουν ως συνεργαζόμενοι φορείς το Πανεπιστήμιο Frederick και η εταιρεία ENCORP Ltd, συγχρηματοδοτείται από το Υπουργείο Άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο πλαίσιο ανταγωνιστικής διαδικασίας που διενήργησε το ΥΠΑΜ για τη Δράση «ΑΘΗΝΑ».

Το DroneEyE, για το οποίο υπεγράφη η συμφωνία έναρξης υλοποίησης στις 2 Ιουνίου 2021 από τον Πρύτανη του ΑΠΚΥ, Καθηγητή Πέτρο Πασιαρδή, και τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Άμυνας (ΥΠΑΜ), κ. Ανδρέα Π. Λουκά, αποσκοπεί στην ενίσχυση των προσπαθειών του ΥΠΑΜ να αναπτύξει τον κυπριακό τομέα Αμυντικής Έρευνας, Καινοτομίας και Τεχνολογίας.

Το Γραφείο Κινητικότητας του Ανοικτού Πανεπιστήμιου Κύπρου ανακοινώνει ότι δέχεται αιτήσεις για συμμετοχή στη δράση Erasmus+ Κινητικότητα Φοιτητών/Αποφοίτων για πρακτική άσκηση/Επαγγελματική Κατάρτιση στο εξωτερικό (Erasmus+ Student Mobility for Placements, SMP) για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022.

Η πρόσκληση απευθύνεται σε ενεργούς προπτυχιακούς ή μεταπτυχιακούς (Μάστερ ή Διδακτορικό επίπεδο) φοιτητές και φοιτήτριες του ΑΠΚΥ, καθώς και σε τελειόφοιτους που πρόκειται να αποφοιτήσουν στις 31/7/2021, με την προϋπόθεση να έχει υποβληθεί και εγκριθεί η αίτησή τους όσο είναι ακόμα φοιτητές.

Καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων είναι η 23η Ιουλίου 2021 [ΝΕΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ].

Αιτήσεις συμμετοχής υποβάλλονται ηλεκτρονικά στο σύνδεσμο https://forms.gle/kpKxKQ1nQSizymWa9

Αναλυτικές πληροφορίες έχουν ήδη αποσταλεί μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη φοιτητική κοινότητα του Πανεπιστημίου.

Για τυχόν διευκρινήσεις οι φοιτητές μπορούν να απευθύνονται στο Γραφείο Κινητικότητας στο erasmus@ouc.ac.cy.

Με στόχο την αναγνώριση της διδακτικής αριστείας, την αναβάθμιση της ποιότητας του διδακτικού έργου και τη διάχυση καλών διδακτικών πρακτικών που εφαρμόζονται στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ), θεσμοθετείται «Βραβείο Εξαίρετης Διδασκαλίας», το οποίο απονέμεται αποκλειστικά στα μέλη Συνεργαζόμενου Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Σ.Ε.Π.) του ΑΠΚΥ, ως κίνητρο προσέλκυσης, καλύτερης επίδοσης, αλλά και διατήρησής τους.

Υποψηφιότητα για το βραβείο μπορεί να υποβάλει:

• κάθε μέλος Σ.Ε.Π. Εξαμηνιαίου Προγράμματος Σπουδών που δίδαξε μία τουλάχιστον Θεματική Ενότητα είτε το χειμερινό είτε το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2020-2021.
• κάθε μέλος Σ.Ε.Π. των Προγραμμάτων Σπουδών με ετήσια δομή που δίδαξε μία τουλάχιστον Θεματική Ενότητα το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021.

 Τα μέλη Σ.Ε.Π. που ενδιαφέρονται για το Βραβείο Εξαίρετης Διδασκαλίας θα πρέπει να υποβάλουν την υποψηφιότητά τους μέχρι την Τετάρτη, 30 Ιουνίου 2021.

Χρήσιμα Έγγραφα:

• Πολιτική Επιβράβευσης της Αριστείας στη Διδασκαλία, την οποία έχει εγκρίνει η Σύγκλητος του ΑΠΚΥ. (αρχείο pdf)

• Κριτήρια Αξιολόγησης των υποψηφιοτήτων. (αρχείο pdf)

• Έντυπο Υποβολής Υποψηφιότητας για Βραβείο Εξαίρετης Διδασκαλίας. (αρχείο word)

Ο Αντώνης κ. Πετρίδης είναι Έλληνας της Κύπρου. Γνωρίζει το πεδίο της αρχαίας ελληνικής κωμωδίας όσο ελάχιστοι. Σπούδασε φιλολογία, με ειδίκευση κλασικής φιλολογίας, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές του στο Trinity College του Πανεπιστημίου του Cambridge. Από εκεί πήρε και το διδακτορικό του, το οποίο αφορά το την αρχαία ελληνική κωμωδία, την οποία διδάσκει με εξαιρετικά γόνιμο τρόπο στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου*, όπου το 2018 εκλέγηκε Κοσμήτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ και στον συνάνκτη Παναγιώτη Λιάκο, ο κ. Πετρίδης μας φέρνει σε μια πρώτη επαφή με έναν μαγικό κόσμο, που νομίζουμε πως γνωρίζουμε αλλά στην πραγματικότητα αγνοούμε: αυτός ο κόσμος είναι η αρχαία ελληνική κωμωδία.

Πώς θα περιγράφατε την αρχαία ελληνική κωμωδία σε κάποιον που δεν έχει δει ποτέ ούτε μια σχετική παράσταση; Τι ακριβώς είναι αυτό το λογοτεχνικό είδος;

Στην αρχαιότητα αναπτύχθηκαν διαφορετικά είδη κωμωδίας: άλλη τον 5ο αιώνα π.Χ. (η λεγόμενη Παλαιά Κωμωδία), άλλη τον 4ο (η λεγόμενη Μέση) και άλλη από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και εξής (η «Νέα» Κωμωδία). Από την εποχή της Μέσης Κωμωδίας δεν σώζονται παρά σπαράγματα, έτσι οικεία μάς είναι η Παλαιά Κωμωδία, όπως την καλλιέργησε τουλάχιστον ο Αριστοφάνης, και η Νέα Κωμωδία, από τις κωμωδίες του Μενάνδρου και τις ρωμαϊκές διασκευές του Πλαύτου και του Τερεντίου – αν και ο Μένανδρος δεν παίζεται συχνά στη σύγχρονη σκηνή. Αριστοφάνης και Μένανδρος γράφονται τελείως διαφορετικά κωμικά δράματα. Η κωμωδία του Αριστοφάνη είναι ένα πανδαιμόνιο χρωμάτων, κινήσεων, φωνών, χορών, λεκτικού, σωματικού, σεξουαλικού και κάθε λογής άλλου χιούμορ. Τα πλείστα σωζόμενα έργα του Αριστοφάνη έχουν επικαιρική αφετηρία και καταπιάνονται με τα μείζονα ζητήματα της δημόσιας ζωής: την ειρήνη και τον πόλεμο, την πολιτική, κοινωνική και πνευματική διαφθορά και παρακμή.

Ο Κωμικός Ήρωας ψάχνει (και εν τέλει επιβάλλει) ουτοπικές λύσεις σε πραγματικά προβλήματα συγκροτώντας στο τέλος έναν «θαυμαστό καινούριο κόσμο», στον οποίο ο ίδιος είναι κυρίαρχος μοιράζοντας αμοιβές σε όσους ήταν πριν αδικημένοι και τιμωρίες (συχνά, εξευτελιστικές) στους εκπροσώπους του παλαιού κόσμου. Ο Μένανδρος, αντίθετα, γράφει αστικές κωμωδίες, «ρομαντικού» χαρακτήρα, στις οποίες παραλλάσσεται με διάφορους τρόπους ένα κοινό μοτίβο: ένα αγόρι ερωτεύεται ένα κορίτσι· διάφορα εμπόδια δεν επιτρέπουν τη γαμήλια ένωση (ταξικές διαφορές, παρεξηγήσεις, τυχαία περιστατικά κ.τ.ό.)· στο τέλος, όμως, όλα ξεπερνιούνται και οι κωμικοί ήρωες (έστω, μερικοί από αυτούς) «ζούνε καλά κι εμείς καλύτερα». Ο Μένανδρος, βεβαίως, δεν είναι τόσο αβαθής όσο δείχνει εκ πρώτης όψεως: τα κωλύματα που εμποδίζουν τον γάμο αφορούν μείζονες παθογένειες της κοινωνίας και της ιδεολογίας που υποστηρίζει το κοινωνικοπολιτικό σύστημα (ταξικές ανισότητες, απάνθρωποι πολιτικοί αποκλεισμοί κ.ά.). Η ευτυχής κατάληξη στον Μένανδρο (όπως και στον Αριστοφάνη) είναι συχνά τόσο τεχνητή και μηχανική που όχι μόνο δεν πείθει ότι τα προβλήματα έχουν πραγματικά λυθεί, αλλά αντίθετα υπογραμμίζει την απόσταση ανάμεσα στην ιστορική πραγματικότητα και την κωμική ουτοπία. Με άλλα λόγια, οι κωμωδίες τόσο του Αριστοφάνη όσο και του Μενάνδρου τελειώνουν με ξέφρενο γλέντι· αν ψάξει, όμως, κανείς κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, η επίγευση που αφήνουν είναι πικρή.

Για ποιο λόγο έχουν απομείνει τόσο λίγα έργα από την τόσο πλούσια παραγωγή που είχαμε;

Η διάσωση των έργων της αρχαιοελληνικής γραμματείας είναι σύνθετο φαινόμενο, στο οποίο ρόλο διαδραμάτισαν η υποκειμενική αίσθηση, η συγκυρία, οι ιδεολογικοί και αισθητικοί συρμοί διαφόρων εποχών, οι ανάγκες της εκπαίδευσης στα διάφορα επίπεδά της και άλλα διάφορα κατά περίπτωση. Τα έργα που δεν σώθηκαν δεν είναι κατανάγκην ανάξια· μερικά από αυτά, για να περιοριστούμε στην κωμωδία, όπως π.χ. τα έργα του Εύπολι και του Κρατίνου, των δύο μεγάλων ανταγωνιστών του Αριστοφάνη, ή του Αντιφάνη, του Εύβουλου και του Άλεξη, των σημαντικότερων εκπροσώπων της Μέσης Κωμωδίας, ή του Φιλήμονα και του Διφίλου, των πιο προβεβλημένων αντιπάλων του Μενάνδρου, ήταν διάσημα καθόλη την αρχαιότητα. Μπορούμε όμως μετά βεβαιότητας πως τουλάχιστον εκείνα που επιλέγηκαν να διασωθούν (δεν διασώθηκαν δηλαδή από καθαρή τύχη) και αντιγράφονταν σταθερά ανά τους αιώνες επιβιώνοντας σειράς πολιτισμικών ανακατατάξεων και καταστροφικών γεγονότων (όπως η καταστροφή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας) είχαν εμπεδωθεί στη συνείδηση των Πανελλήνων ως «κλασικά». Οι τύχες του Αριστοφάνη και του Μενάνδρου ήταν διαμετρικώς αντίθετες. Ο Αριστοφάνης δεν παιζόταν στη σκηνή, αντιμετωπιζόταν όμως ως κομβικό ανάγνωσμα για τη μελέτη της γνήσιας αττικής διαλέκτου του 5ου αιώνα π.Χ. (της γλωσσικής μορφής που λογιζόταν ως το standard καθόλη την αρχαιότητα και το Βυζάντιο), καθώς και για τη γνωριμία με τις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες της κλασικής Αθήνας, σε μια εποχή επίσης εξιδανικευμένη ως «χρυσή», έστω και αν ο Περικλής, όταν ξεκινά να διδάσκει ο Αριστοφάνης, είναι ήδη νεκρός και η Αθήνα περιστρέφεται στη δίνη του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο Μένανδρος, από την άλλη, παιζόταν στη σκηνή, διδασκόταν στις ρητορικές σχολές μέχρι και τα τέλη της Ύστερης Αρχαιότητας και έχαιρε τεράστιας δημοτικότητας όλους αυτούς τους αιώνες ως δεύτερος μόνο μετά τον Όμηρο και ισάξιος του Ευριπίδη. Και όμως, κάποια στιγμή περί τον 7ο αιώνα μ.Χ. η παράδοση του Μενάνδρου διακόπτεται απότομα. Είναι μυστήριο το γιατί· η πιθανότερη ερμηνεία, όμως, φαίνεται να είναι πως για ιδεολογικούς λόγους ο Μένανδρος κατέληξε να θεωρείται «διδακτικός» ποιητής και η διδακτική του χρησιμότητα μπορούσε να εξασφαλιστεί εξίσου αποτελεσματικά – και πιο εύκολα – μέσα από συλλογές γνωμῶν (αποφθεγμάτων) που του αποδίδονταν (ορθώς ή μη), όπως οι περίφημοι Μονόστιχοι, που έκαναν και… διεθνή καριέρα εκτός του ελληνόφωνου αρχαίου κόσμου. Από τον Μένανδρο δεν θα γνωρίζαμε παρά αυτές τις αποφθεγματικές φράσεις, τις λατινικές διασκευές που προανέφερα και μια σειρά από σπαράγματα που διέσωσαν στα κείμενά τους άλλοι συγγραφείς (ο καθένας αποσπώντας για τους δικούς του σκοπούς εκτενέστερα ή συντομότερα χωρία από το δραματικό τους συγκείμενο), αν από τα μέσα του 19ου αιώνα και εξής η γη της Αιγύπτου κυρίως δεν μας έκανε μια σειρά από καταπληκτικά, ανέλπιστα δώρα. Η επιβίωση του Μενάνδρου είναι μια από τις πιο συναρπαστικές ιστορίες που μπορεί να αφηγηθεί η κλασική φιλολογία!

Αν ήταν στο χέρι σας να αλλάξετε κάτι στην δημόσια εκπαίδευση αναφορικά με την αρχαία ελληνική κωμωδία ποιο θα ήταν αυτό;

Η ειρωνεία της τύχης είναι ότι κάποτε ήταν όντως στο χέρι μου να αλλάξω κάτι. Προσπάθησα, αλλά η προσπάθεια δεν έμελλε να καρποφορήσει επί μακρόν. Το ιδεώδες είναι η κωμωδία να διδάσκεται παράλληλα με την τραγωδία στο γυμνάσιο ή/και το λύκειο, προκειμένου οι μαθητές να συλλάβουν τη συμβιωτική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ των αρχαιοελληνικών θεατρικών ειδών. Στην Ελλάδα, όσο γνωρίζω, στην ύλη της Γ´ Γυμνασίου περιλαμβάνονται τύποις οι Όρνιθες, αλλά το κείμενο σπανίως διδάσκεται. Από το 2009 έως το 2013 υπηρέτησα ως μέλος της επιστημονικής ομάδας που ήταν επιφορτισμένη με την αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων για το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στην κυπριακή Μέση Εκπαίδευση. Στο διάστημα αυτό, μεταξύ άλλων, συνέταξα διδακτικό εγχειρίδιο για τις Νεφέλες του Αριστοφάνη, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στα κυπριακά γυμνάσια. Για δύο χρόνια οι Νεφέλες διδάχθηκαν από μετάφραση στη Γ´ Γυμνασίου παράλληλα με τη διδασκαλία περικοπών από το αρχαίο κείμενο του ευριπίδειου Κύκλωπα (το μοναδικό πλήρως σωζόμενο σατυρικό δράμα) – και πάλι από ειδικό εγχειρίδιο, το οποίο ετοίμασαν οι πανεπιστημιακοί καθηγητές Βάιος Λιαπής και Αντώνης Τσακμάκης. Την τραγωδία οι μαθητές μας θα τη γνώριζαν ωριμότεροι πια στην Α´ Λυκείου. Όπως καταλαβαίνετε, επρόκειτο για σχήμα με το οποίο οι γυμνασιόπαιδες της Κύπρου θα αποκτούσαν ολιστική αίσθηση του αρχαιοελληνικού θεάτρου. Δυστυχώς, όμως, μια σειρά από ιδεοληψίες, πολιτικές αγκυλώσεις και μικροψυχίες ακύρωσαν εκείνη την προσπάθεια.

*Ο Αντώνης Κ. Πετρίδης υπηρετεί ως Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πρόγραμμα «Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου.

Κυκλοφόρησε με τίτλο «Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής» το νέο βιβλίο του Αλέξανδρου Τσαδήρα, Αναπληρωτή Καθηγητή και Ακαδημαϊκού Υπεύθυνου στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ). Το βιβλίο των εκδόσεων Σάκκουλα καλύπτει ένα βιβλιογραφικό κενό, αφού πρόκειται για το πρώτο βιβλίο με θέμα τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή στον ελληνόφωνο χώρο, και είναι επίκαιρο, διότι φέτος συμπληρώνονται εικοσιπέντε έτη από τη δημιουργία αυτού του θεσμού.

Ο συγγραφέας παρουσιάζει τα κυριότερα θέματα που σχετίζονται με τη θεσμική παρουσία και λειτουργία του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, του ανεξάρτητου αυτού μηχανισμού εξωδικαστικής απόδοσης διοικητικής δικαιοσύνης, στο πολιτικό και νομικό περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λειτουργία η οποία εγείρει διαχρονικά μία σειρά από σημαντικές προκλήσεις. Στόχος της μονογραφίας είναι να ενισχύσει τη σχετική βιβλιογραφία που αναπτύσσεται συνεχώς σε έκταση, βάθος και πολυπλοκότητα, να προσφέρει ουσιαστικά στον σχετικό ακαδημαϊκό διάλογο και να εξοπλίσει τον αναγνώστη με τη γνώση που απαιτείται προκειμένου να είναι σε θέση να αντιληφθεί το πλήρες φάσμα των κρισιμότερων θεμάτων που σχετίζονται με την λειτουργία του θεσμού αυτού. Το βιβλίο καλύπτει τις σημαντικότερες πολιτικές, νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις που έχουν επηρεάσει το έργο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή από το 1995 μέχρι και το 2020.

Το συγγραφικό πόνημα του Δρα Αλέξανδρου Τσαδήρα είναι το πρώτο νομικού περιεχομένου που εκδίδει μέλος του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και συμβάλλει στην προσπάθεια να καταστεί το Ίδρυμα ένα αξιόλογο κέντρο παραγωγικής νομικής παιδείας. Αποτελεί επίσης ένα εξαιρετικό βοήθημα για δικηγόρους, ακαδημαϊκούς, εν γένει νομικούς, φυσικά και νομικά πρόσωπα που επιδιώκουν Ενωσιακή χρηματοδότηση, θεσμούς εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, εθνικούς διαμεσολαβητές και κάθε ενδιαφερόμενο για ζητήματα του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου ήταν μπροστά από τις εξελίξεις στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση»

Συνέντευξη του Πρύτανη του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, Καθηγητή Πέτρου Πασιαρδή, στην εφημερίδα «Χαραυγή» και στον δημοσιογράφο Ειρηναίο Πίττα

[σε pdf στην Κυριακάτικη Χαραυγή 23/05/2021]

• Η περίοδος της πανδημίας βρήκε τα πλείστα πανεπιστήμια να προσπαθούν να προσαρμοστούν στις συνθήκες της εξ αποστάσεως, εν αντιθέσει με το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, που χρησιμοποιεί την εξ αποστάσεως ως την κύρια μορφή εκπαίδευσης. Ήταν όντως τόσο “εύκολη” η προσαρμογή στα δεδομένα της πανδημίας για εσάς;

Είναι γεγονός ότι η πανδημία του covid-19 έχει επιφέρει πρωτοφανείς αλλαγές στην προσωπική, κοινωνική και ακαδημαϊκή μας ζωή. Οδήγησε σε μια ‘βίαιη’ προσαρμογή όλων των βαθμίδων και των ιδρυμάτων εκπαίδευσης ανά τον κόσμο σε νέες συνθήκες λειτουργίας, σε ψηφιακές τάξεις και σε online μαθήματα. Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΑΠΚΥ) ήταν ήδη μπροστά από τις εξελίξεις. Εδώ και 15 έτη εξειδικεύεται  στην τηλεκπαίδευση και προσφέρει αποκλειστικά εξ αποστάσεως τόσο προγράμματα σπουδών, όσο και δράσεις διά βίου μάθησης και κατάρτισης. Επομένως, δεν αναγκαστήκαμε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα λόγω της πανδημίας, αλλά λόγω αυτής ενισχύσαμε τις προϋπάρχουσες ψηφιακές διαδικασίες εκπαίδευσης και εξυπηρέτησης των φοιτητών και των αποφοίτων μας. Γι’ αυτό δεν χάθηκε ούτε μία ‘ώρα μαθημάτων’. Οι φοιτητές μας, όπως και προ πανδημίας, απολαμβάνουν την ίδια ποιοτική μαθησιακή εμπειρία με την ευελιξία που χαρακτηρίζει τις σπουδές εξ αποστάσεως.

Η μόνη ουσιαστική αλλαγή στην εκπαιδευτική πρακτική του πανεπιστημίου μας αφορά τον τρόπο διεξαγωγής των τελικών εξετάσεων, οι οποίες διεξήχθησαν εξ ολοκλήρου με ηλεκτρονικά μέσα και οι φοιτητές αξιολογήθηκαν στον προσωπικό τους χώρο, με αδιάβλητες διαδικασίες ταυτοποίησης και ηλεκτρονικής επιτήρησης από τους διδάσκοντές μας.

• Λόγω της πανδημίας είχαμε αναγκαστική στροφή και των άλλων Πανεπιστημίων στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, με κάποια να σκέφτονται να την κρατήσουν και μετά-Covid. Κάτι τέτοιο θα ενέτεινε τον ανταγωνισμό. Είστε έτοιμοι να αντιμετωπίσετε μια τέτοια πρόκληση;

Αυτή η αναγκαστική στροφή στην τηλεκπαίδευση δεν έγινε μόνο τοπικά, αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Η ψηφιακή εκπαίδευση έδωσε προσωρινά λύσεις στα πλείστα πανεπιστήμια παγκοσμίως. Αν επικεντρωθούμε στην κατάσταση στην Κύπρο, παρατηρούμε ενδεχομένως ότι τα συμβατικού τύπου πανεπιστήμια αντιμετώπισαν κάποια προβλήματα, τεχνικής ή άλλης μορφής, αλλά γενικότερα τα online μαθήματα και η εξ αποστάσεως υποστήριξη των φοιτητών υλοποιήθηκε σε σημαντικό βαθμό. Θα πρέπει να διασαφηνιστεί, βέβαια, ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι απλά online μαθήματα μέσω μίας πλατφόρμας και αυτό καταδεικνύει τη διαφοροποίηση και εξειδίκευση του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου στην εν λόγω εκπαιδευτική μεθοδολογία. Δεν μιλάμε για ‘παράδοση’ μίας διάλεξης μέσω ενός υπολογιστή σε ένα ακροατήριο συνδεδεμένο online. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει συγκεκριμένη  φιλοσοφία, μεθόδους, κανόνες και πρακτικές. Απαιτεί τεχνογνωσία, state-of-the-art εργαλεία σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας και διαδραστικότητας, πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης, ψηφιακές βιβλιοθήκες, παραγωγή πολυμεσικού και διαδραστικού εκπαιδευτικού υλικού, τεχνολογίες και τεχνικές για εξ αποστάσεως υποστήριξη των φοιτητών και κατάλληλες διδακτικές μεθόδους για την καθοδήγησή τους στη μελέτη και τις εργασίες τους. Το ΑΠΚΥ έχει επενδύσει σε όλες αυτές τις τεχνολογίες και διδακτικές μεθόδους και συνεχώς αναβαθμίζει τις υποδομές και τις διαδικασίες του. Από το 2006, όταν δέχθηκε τους πρώτους φοιτητές του, είναι το πρώτο και μοναδικό πανεπιστήμιο της χώρας, το οποίο υιοθέτησε κατ᾽ αποκλειστικότητα τις μεθόδους και την παιδαγωγική μεθοδολογία της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Το ΑΠΚΥ είναι, επομένως, εγγύηση στις εξ αποστάσεως σπουδές σήμερα, έτοιμο να ενισχύσει την παρουσία του στον ελληνόφωνο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και να προσελκύσει ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο της εκπαιδευτικής ‘αγοράς’.

• Τι πρέπει να γνωρίζει κάποιος που θέλει να φοιτήσει στο ΑΠΚΥ και γιατί να επιλέξει το δικό σας Πανεπιστήμιο;

Το ΑΠΚΥ είναι δημόσιο πανεπιστήμιο, το μοναδικό στη χώρα με εξειδίκευση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Προσφέρει προγράμματα σπουδών σε όλα τα επίπεδα (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό, διδακτορικό, διά βίου μάθησης), που οδηγούν σε χρηστικούς τίτλους σπουδών για προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη. Στο Πανεπιστήμιό μας, ο κάθε φοιτητής είναι σίγουρος ότι θα έχει μια ευέλικτη και ποιοτική μαθησιακή εμπειρία, ισάξια αν όχι και καλύτερη, από τη συμβατική εκπαίδευση. Θα έχει στη διάθεσή του εξελιγμένα εργαλεία τηλεκπαίδευσης, θα ωφεληθεί από σύγχρονες διδακτικές μεθόδους, θα βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με έμπειρο ακαδημαϊκό προσωπικό και θα υποστηρίζεται κατάλληλα σε όλα τα στάδια της μαθησιακής πορείας του.

Το ΑΠΚΥ θα επιλέξουν όσοι επιδιώκουν ευελιξία στις σπουδές τους, εργαζόμενοι που στοχεύουν στην επαγγελματική τους εξέλιξη, άνεργοι που επιδιώκουν την ένταξή τους στην αγορά εργασίας, άτομα κάθε ηλικίας και οικογενειακού προφίλ που επιζητούν ποιοτική τριτοβάθμια εκπαίδευση στον ελεύθερο χρόνο που μπορούν να διαθέσουν λόγω των υποχρεώσεών τους. Στο ΑΠΚΥ εφαρμόζουμε ευέλικτη οικονομική πολιτική με προσιτά δίδακτρα, σημαντικές εκπτώσεις, ενίοτε και απαλλαγές διδάκτρων για διάφορες ομάδες φοιτητών (μονογονείς, πολύτεκνους, συγγενείς πρώτου βαθμού που σπουδάζουν ταυτόχρονα, λήπτες ΕΕΕ, ανέργους, άτομα ΑμΕΑ, απόφοιτους του ΑΠΚΥ που συνεχίζουν τις σπουδές τους στο πανεπιστήμιό μας).

Για τους παραπάνω λόγους η αξία του τίτλου σπουδών από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι δεδομένη. Κάθε ενδιαφερόμενος έχει την ευκαιρία  να υποβάλει αίτηση εισδοχής έως τις 25 Μαΐου 2021 στα τέσσερα (4) προπτυχιακά και 21 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 σε μια πλειάδα επιστημονικών πεδίων των τριών Σχολών του: Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών, Θετικών & Εφαρμοσμένων Επιστημών, Οικονομικών Επιστημών & Διοίκησης. Όλες οι πληροφορίες είναι αναρτημένες στο www.ouc.ac.cy.

• Πόσο σημαντική είναι η “διά βίου μάθηση”, η απόκτηση ή/και εξέλιξη γνώσεων τη σημερινή εποχή με τις ραγδαίες αλλαγές στον τρόπο ζωής;

Στην εποχή μας και στην καθημερινότητά μας δεν υφίσταται η έννοια «στασιμότητα». Οι επιστήμες, οι γνώσεις, η κοινωνία, το εργασιακό περιβάλλον βρίσκονται σε διαρκή αλλαγή. Το γνωσιακό μας επίπεδο ‘απαξιώνεται’ συνεχώς, νέες ειδικότητες εμφανίζονται και οι πλείστοι εργασιακοί χώροι απαιτούν ολοένα περισσότερο εξειδικευμένες γνώσεις. Γι’ αυτό στο ΑΠΚΥ επιδιώκουμε πολύπλευρη ακαδημαϊκή γνώση, αλλά και την ανάπτυξη από πλευράς των αποφοίτων δεξιοτήτων απαραίτητων για την προσωπική και την επαγγελματική τους εξέλιξη. Συγκεκριμένα, καλλιεργούμε επαγγελματικές αξιοποιήσιμες δεξιότητες, όπως η ερευνητική και κριτική ικανότητα και ο ψηφιακός εγγραμματισμός, αλλά και «soft skills», όπως η ικανότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας, η διαχείριση χρόνου και η ομαδικότητα.

• Τα τελευταία χρόνια η Κύπρος εξελίσσεται ραγδαία στον τομέα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Υπάρχουν τα εχέγγυα, ώστε το νησί να καταστεί “εκπαιδευτικό κέντρο”;

Τα κυπριακά πανεπιστήμια είναι ψηλά στις παγκόσμιες κατατάξεις και παρέχουν αξιόλογες υπηρεσίες φοιτητικής μέριμνας (σύγχρονες εστίες, φοιτητικά δάνεια, ευκαιρίες πρακτικής άσκησης κ.ά.).  Γι’ αυτό η Κύπρος εξελίσσεται διαχρονικά ως δημοφιλής και ελκυστικός προορισμός για σπουδές από αλλοδαπούς φοιτητές με την τάση αυτή να είναι ανοδική τόσο σε συμβατικά προγράμματα σπουδών, όσο και σε προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, για παράδειγμα, μόνο το 40% περίπου της φοιτητικής κοινότητας είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η υφιστάμενη υγειονομική κρίση αποτέλεσε τον καταλύτη για την ψηφιακή αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης και τη γενικευμένη προσφορά προγραμμάτων σπουδών εξ αποστάσεως, γεγονός που μπορεί να επιφέρει, με την κατάλληλη διαχείριση και έμφαση στην ποιότητα, επιπλέον ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μας.

Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτεία και οι πανεπιστημιακές αρχές  οφείλουν να εστιάσουν σε θέματα, όπως η βελτίωση της διασύνδεσης της εκπαίδευσης και έρευνας με την αγορά εργασίας, η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, ο σχεδιασμός προγραμμάτων σπουδών σε σύγχρονα και καινοτόμα αντικείμενα σε συνεργασία με τις παραγωγικές δυνάμεις, σ η απρόσκοπτη πρόσβαση των ενηλίκων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η (επανα)κατάρτιση και διά βίου μάθηση,  η περαιτέρω αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και μορφών εκπαίδευσης (ηλεκτρονική μάθηση, ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα), καθώς και η ενίσχυση της εξωστρέφειας και της διεθνοποίησης των κυπριακών πανεπιστημίων.

• Μέχρι πρότινος το ΑΠΚΥ ήταν το μοναδικό Πανεπιστήμιο στην Κύπρο με εξειδίκευση στην εξ αποστάσεως, μια μορφή εκπαίδευσης που αναγκάστηκαν να εφαρμόσουν, κάπως “βίαια”, και τα σχολεία. Ζήτησε το ΥΠΠΑΝ συμβουλές από εσάς, ώστε να επιτύχει το βέλτιστο αποτέλεσμα; Πώς κρίνετε την εφαρμογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στα σχολεία Δημοτικής και Μέσης;

Το θέμα είναι κατά πόσον είχαμε συνειδητοποιήσει την αναγκαιότητα και τη χρηστικότητα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Θεωρώ ότι ως χώρα δεν είχαμε κατάλληλο σχεδιασμό, ούτε στρατηγική και ουσιαστική επιμόρφωση, ώστε οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές να μπορούν να ακολουθήσουν αποτελεσματικά το εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό «μονοπάτι». Δεν πιστεύω, όμως, ότι χάθηκε η σχολική χρονιά. Η ψηφιακή εκπαίδευση κάλυψε αρκετά από τα εκπαιδευτικά κενά που δημιουργήθηκαν σε μικρό ή σε μεγάλο βαθμό. Οι εκπαιδευτικοί μας ανταποκρίθηκαν, με όσες δυνατότητες, υποδομές και κατάρτιση είχαν, όπως και οι μαθητές. Προβλήματα σίγουρα υπήρξαν και υπάρχουν. Το Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, από την πρώτη στιγμή, υπηρετώντας την κοινωνική αποστολή του και με βάση τον δημόσιο χαρακτήρα του, έθεσε την τεχνογνωσία και τις υποδομές του στη διάθεση της Πολιτείας, σε άλλα πανεπιστήμια. σε εκπαιδευτικές οργανώσεις και σε οργανισμούς που κλήθηκαν να εφαρμόσουν τη διαδικτυακή εκπαίδευση γρήγορα και άμεσα. Συγκεκριμένα, συμμετέχει στην Επιτροπή του υπουργείου Παιδείας για την Ψηφιακή Εκπαίδευση και συντόνισε ή/και συμμετέχει σε προγράμματα και σεμινάρια σε θέματα διαδικτυακής εκπαίδευσης για εκπαιδευτικούς.

Ως Καθηγητής Εκπαιδευτικής Ηγεσίας, πέρα από Πρύτανης, θα έκλεινα τη συζήτηση με το σχόλιο ότι είναι αναγκαία η αποτελεσματική κατάρτιση των διευθυντών των σχολείων μας, ώστε να μεταμορφωθούν σε σύγχρονους ηγέτες που θα οργανώνουν και θα καθοδηγούν τη σχολική μονάδα να λειτουργεί σαν ένας σύγχρονος εκπαιδευτικός οργανισμός.

Ο επιτυχημένος 4ος Κύκλος της Σειράς εξειδικευμένων διαλέξεων σε θέματα Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Μηχανικής Περιβάλλοντος και Χημικής Μηχανικής, που διοργάνωσε, εξ ολοκλήρου διαδικτυακά, το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΑΠΚΥ) ολοκληρώθηκε. Στις δράσεις αυτές συμμετείχαν σημαντικοί ομιλητές και ομιλήτριες από ακαδημαϊκά ιδρύματα, δημόσιους φορείς και ερευνητικά κέντρα και ανέπτυξαν επίκαιρα ζητήματα σχετικά με τις επιστημονικές εξελίξεις, τις βέλτιστες πρακτικές και τις επιπτώσεις ανθρωπογενών και άλλων παραγόντων στο περιβάλλον. Μεταξύ άλλων, οι ομιλητές και ομιλήτριες πραγματεύθηκαν θέματα βιοποικιλότητας, περιβαλλοντικών αλλαγών στα οικοσυστήματα, νομοθετικού πλαισίου της προστασίας του περιβάλλοντος, προστασίας της άγριας ζωής. Όλες οι διαλέξεις της Σειράς έχουν καταγραφεί και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να τις παρακολουθήσουν στο κανάλι του ΑΠΚΥ στο YouTube: https://tinyurl.com/2mhuujft.

Τον 4ο Κύκλο της Σειράς των εξειδικευμένων διαλέξεων διοργάνωσαν, όπως και τους προηγούμενους, τα δύο ερευνητικά εργαστήρια του Προγράμματος «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος» του ΑΠΚΥ, το Εργαστήριο Διαχείρισης Χερσαίων Οικοσυστημάτων με διευθυντή τον Καθηγητή Γιάννη Βογιατζάκη και το Εργαστήριο Χημικής Μηχανικής & Μηχανικής Αειφορίας με διευθυντή τον Αναπληρωτή Καθηγητή Αντώνη Ζορπά. Το Πρόγραμμα «Διαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος» δέχεται, όπως και όλα τα προγράμματα σπουδών του ΑΠΚΥ, αιτήσεις εισδοχής για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 έως τις 25 Μαΐου 2021.

Τη Σειρά τηλεδιαλέξεων υποστήριξαν το γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, ο  Σύνδεσμος Επιστημόνων και Μηχανικών Περιβάλλοντος Κύπρου, το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ) και η Cyta.